İmdat TÜRKAY

1. Giriş
2024 yılında elde edilen gelirlere ilişkin olarak Mart/2025 ayında verilen gelir vergisi beyannamesinde, gelire dahil kazanç ve iratlardan 2024 yılında kesilmiş bulunan vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmekte, mahsubu yapılan miktar gelir vergisinden fazla olursa aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilmekte ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine red ve iade edilmektedir. Yani yıl için tevkif yoluyla kesilen vergiler, beyannamedeki hesaplanan vergiden fazla olursa mükelleflere mahsuben veya nakten iade edilmektedir.
2. Vergi Tevkifatının Hesaplanan Vergiden Mahsubunun Esasları
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Vergi tevkifatının mahsubu” başlıklı 121. maddesinde yer alan hükme göre; yıllık gelir vergisi beyannamesinde gösterilen gelire dâhil kazanç ve iratlardan Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesine göre kesilmiş bulunan vergilerin, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edileceği, mahsubu yapılan miktarın gelir vergisinden fazla olması halinde aradaki farkın vergi dairesince mükellefe bildirileceği ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade edileceği belirtilmiştir.
Yıl içinde kesilen vergilerin (tevkifatın) mahsuben veya nakten iadesinde;
- Yıllık beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan GVK’ya göre kesilmiş bulunan vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir.
- Mahsubu yapılan miktar gelir vergisinden fazla olduğu takdirde aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren 1 yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade olunur.
- Mahsuben iade işlemi, aranan tüm belgelerin tamamlanması koşuluyla, yıllık gelir vergisi beyannamesinin verildiği tarih itibarıyla yapılır.
- İkmalen veya resen yapılan tarhiyatlarda mahsup işlemi, mahsup talebine ilişkin dilekçe ve eklerinin eksiksiz olarak vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih esas alınarak yapılır. Aranan belgelerin tamamlanması aşamasında yapılan tahsilatlar yönünden düzeltme yapılmaz.
- Hazine ve Maliye Bakanlığı; iadeyi mahsuben veya nakden yaptırmaya, inceleme raporuna, yeminli mali müşavir raporuna veya teminata bağlamaya ve iade için aranılacak belgeleri belirlemeye yetkilidir.
- Kontrol edilen yabancı kurumlara yapılan ödemeler üzerinden 94. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kesilen vergiler, Türkiye’de yıllık beyannameyle bildirilen kontrol edilen yabancı kurum kârı üzerinden hesaplanacak gelir vergisinden mahsup edilebilir. Mahsup edilecek vergi, kontrol edilen yabancı kurumun bu ödemelerden kaynaklanan kazancına isabet eden gelir vergisinden fazla olamaz.
Tevkif yoluyla kesilen vergilerin mahsuben veya nakten iadesi konusunda bugüne kadar Gelir İdaresi tarafından gerekli idari düzenlemeler; 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde, 79 No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde, 429 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde, 22.01.2016 tarihli ve 99 No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde ve son olarak da 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği Seri No: 252’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile yapılmıştır.
Mevcut durumda, 252 seri no.lu GVGT’de yer alan açıklamalara göre, yıllık beyanname ile beyan edilen gelir veya kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergiden yıl içinde tevkif yoluyla kesilen vergiler mahsup edilmektedir. Yıllık beyannameye dahil edilmeyen kazanç ve iratlardan yıl içinde yapılan tevkifatın mahsubu mümkün değildir. Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsup talebi tutarına bakılmaksızın, inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilmektedir. 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğin 4 üncü maddesi ile 252 seri no.lu GVGT’nin “1.3.2. Nakden İade” başlıklı bölümünde değişiklik yapılmış, ayrıca bu bölümde yer alan parasal tutarlar günümüz şartlarına göre artırılmıştır.
3. Tevkifatın Yıllık Beyannamede Mahsubu Sonrasında Kalan Tutarın Mahsuben/Nakten İade Talep Edilmesinin Esasları
429 sıra no.lu VUK Genel Tebliğinde yapılan belirlemeye göre; iade hakkı doğuran işlemler nedeniyle nakden veya mahsuben yapılacak iade talepleri, Gelir İdaresi Başkanlığı Dijital Vergi Dairesi üzerinden elektronik ortamda, bu Tebliğ ekindeki standart dilekçeler kullanılmak suretiyle yapılmaktadır. 429 seri no.lu VUK Genel Tebliğindeki standart iade dilekçeleri uygulaması 252 seri no.lu Genel Tebliğine de işlenmiş bulunmaktadır.
Buna göre;
- Kesinti yoluyla ödenen vergilerden doğan gelir veya kurumlar vergisinin nakden veya mahsuben iadesine ilişkin talepler için Gelir/Kurumlar Vergisi İade Talep Dilekçesi (1A),
- Geçici vergiden doğan gelir veya kurumlar vergisinin nakden veya mahsuben iadesine ilişkin talepler için Gelir/Kurumlar Vergisi İade Talep Dilekçesi (1B),
- Fazla veya yersiz olarak ödenen gelir/kurumlar vergisinin nakden veya mahsuben iadesine ilişkin talepler için Gelir/Kurumlar Vergisi İade Talep Dilekçesi (1C),
kullanılmaktadır. 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile yapılan değişiklikle, söz konusu talep dilekçelerine, 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin ilgili bölümlerinde yer verilmiş bulunmaktadır.
Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsup talebi tutarına bakılmaksızın, inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilmektedir.
252 seri no.lu Genel Tebliğde son yapılan değişikliğe göre nakten iade işlemleri ise şöyle olacaktır:
252 seri no.lu Genel Tebliğin “1.3.2. Nakden İade” başlıklı bölümünde 315 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile yapılan değişikliklere göre; nakden iade taleplerinin iade talep dilekçesi (1A) ile yapılması şarttır. Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade edilecek tutarın belirlenen sınırı geçmemesi halinde iade talebi, iade talep dilekçesi (1A) ile birlikte bu dilekçenin “Nakden İadelere İlişkin Açıklamalar” kısmında yer alan eklenecek belgelerin eksiksiz ibraz edilmesi kaydıyla inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilecektir. Bu kapsamda;
- Ücret geliri elde edenler için işveren tarafından vergi kesintisinin yapıldığını gösteren yazının onaylı örneğinin,
- Gayrimenkul sermaye iradı elde edenler için kira kontratının onaylı örneğinin,
- Menkul sermaye iradı elde edenler için vergi kesintisinin yapıldığını gösteren belgenin onaylı örneğinin,
- Serbest meslek kazancı elde edenler için tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlusu adına tahakkuk ettiğini gösteren belgenin onaylı örneğinin,
- Kurumlar vergisi mükellefleri ile ticari veya zirai kazanç elde edenler için tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumluları tarafından ilgili vergi dairesine ödenmiş olduğuna ilişkin belgenin ilgili kurumca onaylanan bir örneğinin,
iade işlemini gerçekleştirecek olan vergi dairesine iade talep dilekçesi (1A) ile birlikte ibraz edilmesi yeterli bulunmaktadır.
4. Tevkif Yoluyla Kesilen Vergilere İlişkin 2024 ve 2025 Yılı İçin Nakden İade Tutarları
Gelir İdaresi tarafından, 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yer alan ve tevkif yoluyla kesilen vergilerin nakden iadesine yönelik tespit olunan hadler her yıl internet sayfasında yayınlanmaktadır.
Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsup talebi tutarına bakılmaksızın, inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir.
Bunun için mahsup talebinin 10/10/2013 tarihli ve 28791 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 429)’nin ekinde yer alan iade talep dilekçesi (1A) ile yapılması gerekmektedir. Mahsuba ilişkin iade talep dilekçesinin (1A) verilmiş olması kaydıyla, mükelleflerin vergi borçlarına ilişkin mahsup talepleri yıllık beyannamenin verildiği tarih esas alınarak yerine getirilir.
Gelir İdaresinin internet sayfasında (https://www.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/yararli-bilgiler) yararlı bilgiler bölümünde yer alan “Gelir ve Kurumlar Vergisi Nakden İade Hadleri” kısmında yer alan bilgilere göre;
252 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği kapsamında son iki yıldaki tutarlar şöyle belirlenmiştir.
2024 takvim yılına ilişkin nakden iade hadleri;
- Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade tutarı 239.000 TL,
- Mükelleflerle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilecek nakden iade tutarı 2.405.000 TL,
olarak tespit edilmiştir (https://www.gib.gov.tr/252-seri-nolu-gelir-vergisi-genel-tebliginde-yer-alan-ve-tevkif-yoluyla-kesilen-vergilerin-nakden-1).
2025 takvim yılına ilişkin nakden iade hadleri ise;
- Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin olmak üzere 340.000 TL,
- Mükelleflerle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilmek üzere ise 3.400.000 TL,
olmak üzere yeniden değerleme oranında artırılarak belirlenmiştir.
Buna göre, 2025 yılında tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade edilecek tutarın 340.000 Türk Lirasını geçmemesi halinde iade talebi, iade talep dilekçesi (1A) ile birlikte bu dilekçenin “Nakden İadelere İlişkin Açıklamalar” kısmında yer alan eklenecek belgelerin eksiksiz ibraz edilmesi kaydıyla inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir.