Mahmut ÇOLAK

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un “menkul malların satışı” başlıklı 84’üncü maddesinin birinci fıkrası hükmü gereğince; borçlu veya üçüncü şahıs elinde haczedilen borçluya ait menkul malların haczedildikleri tarihin 3. gününden itibaren 3 ay içinde satış işlemlerine başlanılması gerekmektedir.

6183 sayılı Kanunun “menkul malların satışı” başlıklı 84’üncü maddesinin ikinci fıkrası hükmü gereğince; bozulma, çürüme ve benzeri sebeplerle muhafazasına imkân olmayan veya beklediği takdirde önemli bir değer düşüklüğüne uğraması muhtemel olan ya da muhafazası tehlikeli veya masraflı olan malların derhâl satılarak paraya çevrilmesi gerekir.

SGK açısından menkul malların muhafaza altına alındığı tarihten itibaren 1 ay içinde satış işlemlerine başlanılmaktadır. Ancak hacizli menkul malın bu sürede satışa çıkarılmamış olması, bu sürenin sonrasında satışa çıkarılmayacağı anlamına gelmez. Bu süre içinde satışa çıkarılmayan veya satılamayan mallar üzerindeki SGK haczi, satış süresi aşıldığı gerekçesiyle kaldırılmaz.

Bu makale çalışmamızda, SGK açısından menkul malların satışı usul ve esasları işlenecektir.

1. İlan

Menkul mal satış komisyonu, satılacak menkul malın türünü, özelliklerini, satışa esas tutarını ve diğer satış şartlarını dikkate alarak uygun göreceği araçlar ile açık artırma tarihinden en az 15 gün önceden başlamak suretiyle ilan edebilir. Ayrıca satış ilanı SGK web sayfasında belirlenen şekilde yayımlanır.

2. Teminat Alınması

6183 sayılı Kanunun “satış şekli, artırma ve ilan” başlıklı 85’inci maddesinin ikinci fıkrasına göre; artırmaya iştirak edeceklerden menkul mala biçilen değerin %5’i nispetinde paranın teminat olarak alınacağı ve alacaklı amme idarelerinin, menkul malın türü veya değeri ile satış şeklini esas alarak teminat alınmayacak halleri belirlemeye, para yerine 6183 sayılı Kanunun “teminat ve değerlenmesi” başlıklı 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde yazılı teminatların (bankalar tarafından verilen süresiz ve şartsız teminat mektupları ile sigorta şirketleri tarafından verilen süresiz ve şartsız kefalet senetleri) alınmasına karar vermeye yetkili olduğu belirtilmiştir.

Bu düzenleme ışığında, menkul mal satışlarında geçerli olmak kaydıyla, menkul malın satışına katılacak taliplerden, menkul mala biçilen değerin %5’i oranında nakit paranın, teminat mektubunun veya kefalet senedinin teminat olarak alınması gerekir. Bu kapsamda, SGK Müdürlükleri tarafından yapılacak menkul mal satışlarında, menkul malın rayiç değerinin 20.000 TL ve altında olması hâlinde teminat alınmaz. Teminatın para olarak verilmesi hâlinde, satıştan önce SGK’nın banka hesabına ödenmiş olması esas olsa da satışa iştirak etmek isteyenlerden satış zamanına kadar satış komisyonu tarafından da teminat tahsilatı yapılabilir. Bu durumda tüm teminatların tutanak mukabili teslim alınması ve artırım sonunda ihale üzerinde kalmayan katılımcılara yine tutanak mukabili teslim edilmesi gerekir. Teminat mektubu veya kefalet senedinin verilmesi hâlinde ise satıştan önce mutlaka SGK’ya intikal ettirilmesi ve ilgili kurumdan teyidinin alınarak muhasebe biriminde muhafazasının sağlanması gerekir.

3. Satış Mahalli

Haczedilen menkul malların, tahsil dairelerinin satış mahallinde satılması esastır. Bozulma, çürüme ve benzeri sebeplerle korunması mümkün olmayan ya da beklediği zaman önemli bir değer düşüklüğüne uğrayacağı anlaşılan mallar ile muhafazası tehlikeli veya masraflı olan mallar en uygun yerde, borsası bulunan mallar ilgili borsada satılabilir. Ayrıca altın, zirai ürün ve hisse senedi gibi borsası bulunan malların satışı bunların borsalarında yapılabilir. Özellikle küçük yerleşim yerlerinde birinci artırmada alıcı çıkmaması nedeniyle satışın gerçekleşmemesi hâlinde, bu malların ikinci artırımı bir başka il veya ilçede yapılabilir. Malın, mutat satış mahalline naklinin külfetli olduğu veya mahallinde satışının daha uygun olduğu durumlarda tahsil dairesi malın bulunduğu yerde (belediye mezat yerleri veya icra dairelerinin satış yerleri gibi) satışı yapabilir. Haczedilen malın satış mahalline naklinin çok zor olması, nakil sırasında önemli bir değer kaybına uğramasının muhtemel olması gibi nedenlerle alacaklı tahsil dairesince uygun görüldüğü hallerde malın haczedilerek muhafaza altına alındığı yerde (fabrika veya büro gibi) satışının yapılması da mümkündür. Bu durumda, borçlunun yazılı muvafakatinin alınması gerekir. Hacizli mallar, ilgili tahsil dairesinin yetki çevresi dışında (başka ilde) ise satış kararı, icra takibini yürüten SGK Müdürlüğü tarafından alınır, satış işlemi ise niyabeten/vekâleten takibi yürüten SGK Müdürlüğü tarafından yapılır.

4. Satış Usulü

Haczedilen menkul malların, artırma usulü ile satılması esastır. Artırmaya, medeni hakları kullanma ehliyetini haiz herkes katılabilir. Artırmaya, kanuni veya iradi temsil yoluyla katılım da mümkündür. Satış işlemi, satış ilanında belirtilen gün ve saatte başlar. Satış işlemine başlanılmadan önce satış komisyonunca ön hazırlıkların tamamlanmış olması gerekir. Menkul malların artırmasında, 3 defa yüksek sesle duyurma mecburidir.