Maliye Postası Dergisi
SERBEST MESLEK ERBABI YENİLEME FONUNDAN YARARLANIR MI?
İşletmeye alınan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin değerleri Maliye Bakanlığınca belirlenen faydalı ömür nispetinde itfa edilerek gider hesaplarına aktarılır. Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması veya yangın, deprem, sel, su basması gibi afetler yüzünden tamamen veya kısmen ziyaa uğraması neticesinde bu kıymetler için sigorta tazminatı alınması halinde alınan bu bedeller ile iktisadi kıymetlerin envanter defterinde kayıtlı değerleri arasındaki fark vergi mevzuatımız açısından kar ve zarar hesabına geçirilir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 328 ve 329’uncu maddelerine göre, satılan veya hasara uğrayan iktisadi kıymetlerin yenilenmesi, işin mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu takdirde, satıştan doğan kâr, yenileme giderlerini karşılamak üzere, pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir. Her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde kullanılmamış olan karlar üçüncü yılın vergi matrahına eklenir. Üç yıldan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde bu kârlar o yılın matrahına eklenir.
VUK’un 328 ve 329’uncu maddelerinde düzenlenen yenileme fonu bir nevi vergi erteleme müessesesidir. Mükellefler amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması veya hasara uğramalarından dolayı tazminat alması halinde alınan bu bedellerin iktisadi kıymetlerin net defter değerlerini aşması halinde aşan kısım kar olarak kabul görülecek olup maddedeki şartların oluşması halinde gelir hesaplarına yansıtılmayacak ve pasifte özel bir fon hesabına aktarılacaktık. Vergi literatüründe aktırılan bu tutara yenileme fonu denilmektedir.