Gürkan GÜVEN

GİRİŞ

Yapım işi ihaleleri ülkemizdeki yol, köprü, kamu kurumu inşaatları, şehir hastaneleri gibi devasa projeler çerçevesinde düşünüldüğünde kamu ihaleleri içersinde belkide en fazla ehemmiyet verilen bir alandır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda yapım işi ihaleleri kapsamında sayılan hususlar aşağıdaki gibi uzun bir listedir: Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işlerininin hepsi bu ihale alanına girmektedir.

Bazı durumlarda ihale sürecinde, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunundaki hükümlere aykırı davranmaları sebebiyle; isteklilerin ihale sürecinde sunmuş oldukları geçici teminatlar ihaleyi gerçekleştiren kamu idareleri tarafından gelir olarak kaydedilebilmektedir.

İşte ihaleyi gerçekleştiren idarelerce gelir olarak kaydedilmiş bu teminatların kurumlar vergisinin hesaplanmasında şirket kazancının tespitinde gider olarak yazılıp yazılmayacağı makalemizin konusunu teşkil edecektir.

1. İHALE SÜRECİNDE GEÇİCİ TEMİNAT

Geçici teminat mektubu hakkındaki temel düzenleme 4734 sayılı Kanunun 33’üncü maddesinde düzenlenmiştir. Kanundaki düzenleme ışığında:

- İhalelerde istisnalar dışında geçici teminat alınması zorunludur.

a) İhale dokümanında belirtilmesi şartıyla, danışmanlık hizmeti ihalelerinde geçici teminat alınması zorunlu değildir.

b) Doğrudan temin usulü ihale gerçekleştirilen alımlarda geçici teminat istenmesi zorunlu değildir.

- Geçici teminatın tutarı, teklif edilen bedelin % 3’ünden az olmamak üzere isteklilerce belirlenmektedir. Örneğin 1 milyon TL’nin teklif olarak veren istekli bu teklifin en az yüzde 3’üne tekabül eden tutarda yani en az 30.000,00 TL teminat mektubunu ihaleye sunması gerekmektedir.

Kanunun 33’üncü maddesindeki düzenleme uyarınca istekliler tarafından sunulan geçici teminat mektubu teklif edilen bedelin %3’ünden az olması mümkün değildir. Bu şekilde teklif sunan istekli değerlendirme dışı bırakılacaktır.

Teminat olarak kabul edilebilecek değerler Kanunun 34’üncü maddesinde belirtilmektedir:

a) Tedavüldeki Türk Parası.

b) Bankalar ve özel finans kurumları tarafından verilen teminat mektupları.

c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri ve bu senetler yerine düzenlenen belgeler.

İlgili mevzuatına göre Türkiye’de faaliyette bulunmasına izin verilen yabancı bankaların düzenleyecekleri teminat mektupları ile Türkiye dışında faaliyette bulunan banka veya benzeri kredi kuruluşlarının kontrgarantisi üzerine Türkiye’de faaliyette bulunan bankaların veya özel finans kurumlarının düzenleyecekleri teminat mektupları da teminat olarak kabul edilir.

(c) bendinde belirtilen senetler ve bu senetler yerine düzenlenen belgelerden nominal değere faiz dahil edilerek ihraç edilenler, anaparaya tekabül eden satış değeri üzerinden teminat olarak kabul edilir.

Ayrıca Kanun koyucu aynı madde de teminat mektupları dışındaki teminatların ihale komisyonlarınca teslim alınamayacağı ve bunların saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine yatırılmasının zorunlu olduğuna ilişkin bir düzenlemeye de Kanunda yer vermiştir.

2. TEMİNATIN KAMU İDARELERİ TARAFINDAN GELİR OLARAK KAYDEDİLDİĞİ DURUMLAR NELERDİR?