Altar Ömer ARPACI

I – GİRİŞ
12.06.2013 günlü 28675 sayılı Resmi Gazetede ile Gümrük Ve Ticaret Bakanlığı tarafından Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayınlanmıştır. Bu düzenleme ile, 7/10/2009 tarihli ve 27369 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinin 333’üncü maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
“(1) Gümrük antrepolarında depolanan eşya satış suretiyle başkasına da devredilebilir. Gümrük antrepolarında depolanan solvent ve baz yağın satış suretiyle devrine, devralan tarafından serbest dolaşıma sokulacak olması durumunda izin verilmez.
(2) Eşyanın mülkiyeti ile ilgili olarak devri önleyici haciz ya da ihtiyati tedbir kararı gibi hukuki bir engelin varlığı halinde bu durum açıklığa kavuşturulmadan işlem yapılamaz.
(3) Eşyanın devri ile birlikte gümrük vergileri ile para cezaları da dâhil eşya ile ilgili hukuki sorumluluklar devralana geçer ve antrepo stok kayıtlarında gerekli değişiklikler yapılır. Eşyanın beş iş günü içerisinde gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması durumunda devre konu eşya için devralan tarafından yeni bir antrepo beyannamesi verilir. Devir işlemine ilişkin belgeler, eşyanın gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması ya da yeni antrepo beyannamesi verilmesi sırasında gümrük idaresine ibraz edilir.”
Böylece, 15 Mayıs 2013 tarihinde Gümrük Yönetmeliğinin 333’üncü maddesinde yapılan değişiklik ile getirilen antrepo devir işlemlerinde sözleşme ve taahhütname ibrazı zorunluluğu yürürlükten kaldırılmıştır. Bu değişiklik ile devir alan ile devir eden arasında antrepodaki eşyanın satışına ilişkin bir devir sözleşmesi talep edilmeden devir işlemleri yerine getirilecektir.
Değişiklikten önceki durumda devreden ve devralanın isteklerinin, ilgili gümrük idaresine 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli 1 sayılı tabloda ekinde bulunan ve damga vergisine tabi kâğıtlardan olan sözleşme ve taahhütname ismen yönetmelikte yer almaktaydı. Bu durum vergisel açıdan ihtilafların doğmasına sebep olmuştu. Bu makalenin konusunu söz konusu ihtilaflı durum teşkil etmektedir.
II - GENEL OLARAK DAMGA VERGİSİ
Damga vergisi ticari resmi ve medeni işlemlerden alınan bir muamele vergisidir. Bu işlemlerle ilgili olarak düzenlenen kağıtlar vergiye tabi tutulduğundan bir hukuki muamele dolayısıyla birden fazla kağıt düzenlendiği takdirde bu kağıtlardan herbiri Damga Vergisi Kanundaki diğer şartları taşımak kaydıyla ayrı ayrı damga vergisine tabi tutulmaktadır. Buna karşılık kişiler arasında Kanunda yazılı kağıdın kapsamına giren bir muamele yapıldığı halde herhangibir kağıt düzenlenmediği takdirde damga vergisi doğmamaktadır. 488 sayılı Damga Vergisi Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yeralan kâğıtlar damga vergisine tabidir.
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde; “Bu Kanun’a ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar damga vergisine tabidir.
Bu Kanun’daki kağıtlar terimi, yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan (Değişik: 5228/59-4/a md.) (Yürürlük: 31.07.2004) belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder.
Yabancı memleketlerle Türkiye’deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtlar, Türkiye’de resmi dairelere ibraz edildiği, üzerine devir veya ciro işlemleri yürütüldüğü veya herhangi bir suretle hükümlerinden faydalanıldığı takdirde vergiye tabi tutulur.”
Yine sözkonusu Kanunun 2. maddesinde; “Vergiye tabi kağıtlar mahiyetinde bulunan veya onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine devrine veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerhler de damga vergisine tabidir.” Hükmü mevcuttur.
Kağıtların mahiyetlerinin tayini başlıklı 4. maddesi; “Bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılır ve buna göre tabloda yazılı vergisi bulunur.
Kağıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılır.
Mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınır.”
Şeklindedir.
Yukarıdaki hükümleri değerlendirdiğimizde; 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tabloda gösterilmeyen kağıtlar damga vergisinden istisna edilmiştir.
488 Sayılı Damga Vergisi Kanunu’na ekli “1” sayılı tabloda damga vergisine tabi kağıtlar dahilinde “I - Akitlerle İlgili Kağıtlar” başlığı altında tanımlanan kağıtların;
1- Mukavelenameler(1), taahhütnameler ve temliknameler, (Binde 9,48)
9. Resmî dairelerin mal ve hizmet alımlarına ilişkin yaptıkları ihalelerde, ihaleyi yapan idare ile düzenlenen sözleşmeler (Binde 9,48)
II - Kararlar ve Mazbatalar”
1- Meclislerden, resmi heyetlerden ve idari davalarla ilgili olmayarak Danıştaydan verilen mazbata, ilam ve kararlarla hakem kararları
a) Belli parayı ihtiva edenler (Binde 9,48)
b) Belli parayı ihtiva etmeyenler (58,80 TL)
2- İhale Kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararları (Ek hüküm: 15/7/2016-6728/28 md.) (4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlara şikâyet veya Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyet ya da yargı kararı üzerine ihalenin iptal edilmesi hâlinde, bu ihale kararının hükmünden yararlanılmayan kısmına isabet eden damga vergisi ret ve iade olunur. Sözleşmenin düzenlenmiş olması durumunda sözleşmeye ilişkin damga vergisi ret ve iade edilmez.) (Binde 5,69)damga vergisine tabidir.
Damga Vergisi Kanunu’na ekli (1) sayılı tablonun “IV. Makbuzlar ve Diğer Kağıtlar” bölümünün 1/ a fıkrası “Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin alımlar (avans olarak yapılanlar dahil) nedeniyle kişiler tarafından resmi dairelere verilen ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleriyle bu ödemelerin resmi daireler nam ve hesabına, kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir ve havalelerine tediyesini temin eden kağıtlar binde 9,48 nispetinde damga vergisine tabi tutulacağı” hükme bağlanmıştır.
Ayrıca sözkonusu Kanunun 9’uncu maddesinde ise kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden istisna edildiği belirtilmiştir.
Damga vergisinde vergiyi doğuran olay (1) sayılı tabloda yer alan kâğıtların tanzimidir. Verginin mükellefi ise verginin konusuna giren kâğıtları imza edenlerdir. Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kâğıtların damga vergisini kişiler öder.