Hakan DEĞİRMENCİ

1. GİRİŞ

Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayımladığı son veriye göre 2019 Ekim ayı sonu itibarıyla ülkemizde trafiğe kayıtlı toplam 23 milyon 153 bin 556 adet taşıtın olduğu ve bu taşıtın %54,1'ini otomobil, %16,4'ünü kamyonet, %14,3'ünü motosiklet, %8,2'sini traktör, %3,7'sini kamyon, %2,1'ini minibüs, %0,9'unu otobüs, %0,3'ünü ise özel amaçlı taşıtlardan oluştuğu belirtilmiştir.Aynı veriye göre Ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısında %78,6 artış gerçekleşti. Bu artış otomobilde %134, minibüste %42,1, kamyonette %74,4, kamyonda %109,9, motosiklette %21,1 olarak gerçekleşti. Otobüste %3, özel amaçlı taşıtlarda %70,5, traktörde ise %19,6 azalış oldu.

Karayolları Trafik Kanunu’na göre trafik şube veya bürolarına kayıt ve tescil edilmiş bulunan motorlu kara taşıtları için her yıl motorlu taşıtlar vergisi hesaplanmaktadır. Bu vergi taşıtların kayıt ve tescilinin yapıldığı yerin vergi dairesi tarafından her yıl Ocak ayının başında yıllık olarak tahakkuk ettirilerek Ocak ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenmektedir.

Motorlu taşıtlar vergisinden istisna edilen taşıtlar 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 4’üncü maddesinde sayılmıştır. Söz konusu maddede sayılmayan taşıtlar için genel hükümler çerçevesinde vergilendirme yapılır.

Öte yandan anılan Kanun’un 5’inci maddesinin 5’inci fıkrasında Kasko Sigortası Değeri Uygulaması’na yer verilmiş olup I sayılı tarifede yer alan otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzeri taşıtlar için, uygulanacak olan motorlu taşıtlar vergisi tutarının, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği tarafından her yılın Ocak ayında ilan edilen kasko sigortası değerinin % 5’ini aşması halinde, aynı yaş grubunda bulunan taşıtlara ait vergi tutarının, bir alt kademedeki taşıtlara isabet eden vergi tutarı olarak uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Bu çalışmamızda Kasko Sigortası Değeri Uygulaması ana hatlarıyla birlikte açıklanmaya çalışılmıştır.

2. MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ’NE İLİŞKİN GENEL BİLGİ

2.1.Verginin Konusu

23.02.1963 tarih ve 11342 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 5 ve 6’ncı maddelerinde yazılı tarifelerde yer alan Karayolları Trafik Kanununa göre trafik şube veya bürolarına kayıt ve tescil edilmiş bulunan motorlu kara taşıtları ile Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne kayıt ve tescil edilmiş olan uçak ve helikopterler motorlu taşıtlar vergisine tabidir.

2.2.Verginin Mükellefi

Motorlu taşıtlar vergisinin mükellefi; trafik sicili ile Ulaştırma Bakanlığınca tutulan sivil hava vasıtaları sicilinde adlarına motorlu taşıt kayıt ve tescil edilmiş olan gerçek ve tüzelkişilerdir.

2.3.Verginin Hesaplanması

Ödenmesi gereken motorlu taşıtlar vergisi 197 sayılı Kanun’un 5 ve 6’ncı maddelerine göre tespit edilmekte ve vergileme I, II ve IV sayılı tarifelere göre yapılmaktadır. Bunlardan;

I sayılı tarifede otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları vb. ile motosikletler,

II sayılı tarifede minibüs, panelvan ve motorlu karavanlar, otobüs ve benzerleri, kamyonet, kamyon, çekici ve benzerleri,

IV sayılı tarifede uçak ve helikopterler,

Yer almaktadır.

I sayılı tarifede yer alan taşıtların motorlu taşıtlar vergisinin hesaplamasında otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerlerinin motor silindir hacmi, taşıt değeri ve taşıtların yaşları dikkate alınırken motosikletler için sadece motor silindir hacmi ve yaş dikkate alınmaktadır.

Öte yandan 21.03.2018 tarih ve 7103 sayılı Kanun’un 18’inci maddesi ile 197 sayılı Kanun’un 5’inci maddesine eklenen ek fıkralar ile 01.01.2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere elektrikle çalışan otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları vb. ile motosikletlerin %75 daha az motorlu taşıtlar vergisinin hesaplanması sağlanmıştır.

II sayılı tarifede yer alan taşıtların motorlu taşıtlar vergisinin hesaplamasında taşıt cinsi ve oturma yeri/azami toplam ağırlık ve taşıtların yaşları dikkate alınmaktadır.

IV sayılı tarifede yer alan taşıtların motorlu taşıtlar vergisinin hesaplanmasında taşıt cinsi, azami kalkış ağırlığı ve taşıtların yaşları dikkate alınmaktadır.

2.4. Verginin Ödenmesi

Motorlu taşıtlar vergisinin tahakkuku için mükellefin herhangi bir müracaatına veya işlem yapmasına gerek bulunmamaktadır. Motorlu taşıtlar vergisi, taşıtların kayıt ve tescilinin yapıldığı yerin vergi dairesi tarafından her yıl Ocak ayının başında yıllık olarak tahakkuk ettirilmiş sayılır.

İlgili vergi dairesi müdürlüğü tarafından tahakkuk ettirilen vergi mükellefe bildirilmez. Mükellefler interaktif vergi dairesinden veya e-devletten tahakkuk ettirilen vergiyi öğrenebilmektedirler.

Motorlu taşıtlar vergisi her yıl Ocak ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenir. Takvim yılının ilk altı ayında, taşıtın bünyesinde bir değişiklik olması veya verginin artırılması veya azaltılması halinde ikinci taksit, yeni duruma göre ödenir.

3. KASKO SİGORTASI DEĞERİ UYGULAMASI

197 sayılı MTV Kanunu’nun 5’inci maddesinin beşinci fıkrasında “(I) sayılı tarifede yer alan otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerlerine ait vergi tutarlarının Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından her yılın ocak ayında ilan edilen kasko sigortası değerlerinin %10’unu aşması halinde, taşıtlara ait vergi tutarlarını, bir önceki satırdaki aynı yaş grubunda bulunan taşıtlara isabet eden vergi tutarı olarak belirlemeye, bu oranı %4’e kadar indirmeye ve kanuni oranına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.

700 sayılı KHK’nın 48’inci maddesi ile ilgili 197 sayılı MTV Kanunu’nun 5’inci maddesinin beşinci fıkrasında değişiklik yapılmadan önce bu yetki Bakanlar Kurulu’na verilmişti.

Söz konusu düzenlemeye ilişkin olarak Bakanlar Kurulu’nun 14.12.2004 tarihli ve 2004/8327 sayılı Kararı gereğince; 01.01.2005 tarihinden geçerli olmak üzere, Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 5’inci maddesindeki I sayılı tarifede yer alan otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzeri taşıtlar için, yıllar itibarıyla uygulanacak olan motorlu taşıtlar vergisi tutarları, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği tarafından her yılın Ocak ayında ilan edilen kasko sigortası değerlerinin % 5’ ini aşması halinde, aynı yaş grubunda bulunan taşıtlara ait vergi tutarları, bir alt kademedeki taşıtlara isabet eden vergi tutarı olarak uygulanacaktır.

3.1. Uygulamanın Mahiyeti

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 5’inci maddesinin I sayılı tarifesinde yer alan otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzeri taşıtlar için 2020 yılında uygulanacak olan motorlu taşıtlar vergisi tutarlarının, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği tarafından cinsi, kodu, modeli, markası, tipi ve yaşı esas alınarak yayınlanan ve yetkili sigorta acentelerine bildirilen, 2020 yılı Ocak ayı itibariyle uygulanacak olan Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesi’nde yer alan kasko sigortası değerlerinin % 5’ini aşması halinde, aynı yaş grubunda bulunan taşıtlara ait vergi tutarları, bir alt kademedeki taşıtlara isabet eden vergi tutarı olarak uygulanacaktır.

Bu uygulama mükelleflerin müracaatı üzerine yapılmakla birlikte mükelleflerin bu uygulamadan yararlanabilmesi için, taşıtların kasko sigortası poliçesine sahip olmaları zorunlu değildir

3.2. Kasko Sigortası Değerinin Belirlenmesi

14/12/2004 tarihli ve 2004/8327 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 5’inci maddesindeki I sayılı tarifede yer alan otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzeri taşıtların kasko sigortası değerlerinin belirlenmesinde; Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği tarafından her yılın Ocak ayından itibaren uygulanmak üzere yayınlanan ve taşıtların cinsi, kodu, modeli, markası, tipi ve yaşı itibariyle kasko sigortası değerlerinin yer aldığı “Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesi(1)” esas alınacaktır.

Taşıtların kasko sigortasına esas olan değeri; ilgili yılın Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesi’nde belirtilen değerin üzerinde veya aşağısında olamaz.

Kasko sigortası değerinin belirlenmesinde ilgili yılın Ocak ayında yayınlanan Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesi’nde yer alan değer esas alınacak, kasko sigortası poliçesinde belirtilen sigorta değerine göre işlem yapılmayacaktır.

Herhangi bir neden ile hasarlı duruma gelmiş olan motorlu kara taşıtlarının hasar durumları, motorlu taşıtlar vergisi tutarı için esas alınacak olan kasko sigortası değerinin belirlenmesinde dikkate alınmayacaktır.

Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği tarafından her yılın Ocak ayından itibaren uygulanmak üzere yayınlanan Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesi’nde yer almayan taşıtların kasko sigortasına esas olan değerleri; yetkili sigorta acentelerinin müracaat etmeleri halinde Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği tarafından ayrıca belirlenecektir.

3.3. Mükellefler Tarafından Yapılacak Olan İşlemler

Kasko sigortası değeri uygulamasından yararlanmak isteyen mükellefler, Motorlu Taşıtlar Vergisi Tutarına Esas Olan Kasko Sigortası Değeri Bildirim Formu’nu yetkili sigorta acentesine düzenlettirerek, motorlu taşıtlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine söz konusu formu dilekçeye eklemek suretiyle müracaat edeceklerdir.

3.4. Yetkili Sigorta Acenteleri Tarafından Yapılacak Olan İşlemler

Mükelleflerin müracaat etmesi halinde; Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesi’ndeki taşıt kasko sigortası değerine göre, yetkili sigorta acenteleri tarafından Motorlu Taşıtlar Vergisi Tutarına Esas Olan Kasko Sigortası Değeri Bildirim Formu (Bildirim Formunun www.gib.gov.tr internet adresinde bulunan örneğinin düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır.) düzenlenerek, taşıtının kasko sigortası değerinin belirlenmesi için müracaatta bulunan mükellefe verilecektir.

Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesi’nde yer almayan taşıtların kasko sigortasına esas olan değerleri; yetkili sigorta acenteleri tarafından Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği’nden alınarak, Motorlu Taşıtlar Vergisi Tutarına Esas Olan Kasko Sigortası Değeri Bildirim Formu düzenlenecektir.

Yetkili sigorta acenteleri düzenledikleri Motorlu Taşıtlar Vergisi Tutarına Esas Olan Kasko Sigortası Değeri Bildirim Formu’nun doğruluğundan, mükellefler ile birlikte sorumludurlar.

3.5. Uygulamaya İlişkin Örnek

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 5’inci maddesinde yer alan I sayılı tarifedeki otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzeri taşıtlar için yıllar itibarıyla uygulanacak olan motorlu taşıtlar vergisi tutarlarının kasko sigortası değerlerinin % 5’ini aşması halinde, aynı yaş grubunda bulunan taşıtlara ait vergi tutarları, bir alt kademede bulunan taşıtlara isabet eden vergi tutarı olarak uygulanacaktır.

Örneğin motor silindir hacmi 3000 cm3, taşıt değeri 250.000’i aşan 2 yaşındaki taşıtın 197 sayılı MTV Kanunu’nun 5’nci maddesine göre 2019 yılı için hesaplanan MTV tutarı 9.029 TL’dir.

Sigorta acentesi tarafından aynı taşıtın kasko sigortasına esas değeri180.000 TL olarak tespit edilmiştir. Buna göre;

Taşıtın kasko sigortasına esas değeri 180.000 TL

Taşıtın kasko sigortasına esas değerinin % 5’i 
(180.000 X %5=) 9.000 TL

2019 yılında ödenmesi gereken MTV tutarı 9.029 TL

Bir alt kademeye göre ödenmesi gereken MTV tutarı 7.854 TL

Örnekte belirtilen taşıtın motorlu taşıtlar vergisi tutarı kasko sigortası değerinin % 5’ini aştığından, ödenecek olan motorlu taşıtlar vergisi tutarı, taşıtın yer aldığı I sayılı tarifedeki motor silindir hacmi 3000 cm3, taşıt değeri 250.000’i aşan 1-3 yaş grubunun yer aldığı kademenin bir alt kademesi olan, 2501-3000cm3, taşıt değeri 250.000’i aşan ve 4-6 yaş grubu için ödenmesi gereken 7.854 TL olacaktır.

4.SONUÇ

Her yıl Ocak ve Temmuz aylarında iki eşit taksit olarak ödenen MTV’nin daha az ödenebilmesi için motorlu taşıtlar vergisinin ödenmeden önce taşıtınMTV Kanunu’nun 5’inci maddesindeki tarifede yer alan vergi tutarının, kasko değeri ile kıyaslanması gerekmektedir. Motor silindir hacmi, taşıt değeri ve yaşa göre belirlenen motorlu taşıtlar vergisi, kasko sigorta değerinin yüzde 5'ini aşması halinde, aynı yaş grubundaki bir alt kademeden, daha düşük vergi ödenmektedir. Uygulamadan yararlanmak için taşıtın kasko sigortasının yaptırılması zorunlu değildir.

Kasko sigortası değeri uygulaması Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu'nun I sayılı tarifesinde yer alan; otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzeri taşıtlar geçerli olup bunlar dışında kalan taşıtlar için geçerli değildir. Bu uygulamadan yararlanmak isteyen mükelleflerin ilgili vergi dairesi müdürlüğüne yazılı olarak başvurmaları gerekmektedir.

Vergi SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda uygulamaya yönelik makaleleri , Danıştay Kararları ve  özelgeleri düzenli olarak takip etmek, ücretsiz yayınlarımızdan ve danışmanlık hizmetimizden yararlanmak için siz de abonemiz olun.

Abonelik hakkında bilgi almak ve mesaj atmak için tıklayın.

KAYNAKÇA

197 Sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu

24 Seri No'lu Motorlu Taşıtlar Vergisi Genel Tebliği

28 Seri No'lu Motorlu Taşıtlar Vergisi Genel Tebliği

2004/8327 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı

_______________________________

(1) İlgili yıllar için yayımlanan Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesi’ne Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği’nin internet adresi olan www.tsb.org.tr ’den ulaşılabilmektedir.