(1 Mayıs 2018 tarihli Maliye Postası Dergisi'nde yayımlanmıştır)

İşverenler personellerine ayni (nakit dışı) yardımlarda bulunmaktadırlar. Söz konusu ayni yardımlar işletmelerin kendi ürettikleri ürünlerin çalışanlara bedelsiz olarak verilmesi şeklinde olabileceği gibi işletmelerin dışarıdan sağladığı ürünlerin dağıtılması şeklinde de olabilmektedir.

Söz konusu ayni yardımların çalışanlara dağıtılması, çalışan ve işveren açısından farklı sonuçlar doğurmaktadır. Aynı şekilde, işverenin kendi ürettiği ürünü çalışanlara vermesi ile dışarıdan tedarik ettiği ürünleri vermesinde de uygulanması gereken müeyyideler ve yapılması gereken işlemler farklılık arz etmektedir.

GELİR VERGİSİ AÇISINDAN AYIN OLARAK YAPILAN YARDIMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Gelirin unsurlarından olan ücret, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 ile 64. maddeler arasında düzenlenmiş olup GVK 61/1 maddesinde ücret, işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmıştır.

Ayıca GVK61/2 maddesindeücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim,ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmeyeceği belirtilmiştir.

Madde hükümleri uyarınca nakdi ödemeler dışında kalan ayni ödemeler ücret olarak değerlendirilmektedir. Yapılan ayni veya nakdi ödemelerin ücret olarak değerlendirilebilmesi için yasal düzenlemedeki kanun lafzından da anlaşılacağı üzere işverene tabi olması belirli bir işyerine bağlı olması ve hizmet karşılığı olması gerekmektedir.

G.V.K.’nın 63. maddesinde “Hizmet erbabına verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına göre; konut tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler, konutun emsal kirasına veya menfaatin emsal bedeline göre değerlenir.” Hükmü yer almaktadır.

Mezkûr kanunun 94 maddesinde “Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre vergi tevkifatı yapılacağı” hükmü bulunmaktadır.

Söz konusu madde hükümleri uyarınca İşletme dışından alınan malların verilmesi durumunda faturanın KDV dahil tutarı personele verilen net ücret olarak dikkate alınması gerekecek olup brüte iblağ edilmesi ve hesaplanan brüt ücretin GVK Madde 40/1 e göre gider yazılması gerekecektir.

İşletme içinde bulunan malların personele ayin olarak verilmesi durumunda bu malların ortalama perakende satış fiyatı net ücret kabul edilmesi ve brüte iblağ edilmek suretiyle hesaplanan tutarın ayin veren işletme tarafından gider yazılması söz konusu olacaktır.

Söz konusu yapılan nakdi ödemeler dışında kalan ayni yardımların GVK nın 61 maddesi gereği KDV dahil toplam tutar net ücret olarak kabul edilmesi gerekmekte olup damga vergisi ve mezkur kanunun 94 maddesine göre yapılan tevkifat tutarının eklenmesi suretiyle brüt iblağ edilmesi ve personelin ücret matrahına dahil edilerek 103 maddeye göre verginin hesaplanması gerekecektir.

Bakanlığımızın vermiş olduğu 04.05.1999 tarihli 1382/17360 sayılı özelgede ; “.....A.Ş. tarafından işçilere kumaş, havlu, sabun, ayakkabı olarak yapılan ayni yardımlar, hizmet erbabına ücretleri dışında net olarak sağlanmış bir menfaat olduğundan, ücret olarak kabul edilmesi ve anılan Kanunun 63 üncü maddesinin son fıkrası uyarınca verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına (Katma Değer Vergisi dahil) göre değerlendirilmesi sonucu tespit edilen tutarın brütünün bulunarak, bu tutar üzerinden hesaplanacak verginin işverence üstlenilmesi suretiyle Gelir Vergisi Kanununun 94, 103 ve 104 üncü maddelerine göre işlem yapılması gerekmektedir.

Bu durumda, işçilere ödenen net ücret ile işverence üstlenilen vergi toplamı genel hükümlere göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınacaktır. Söz konusu madde ve malzemelerin piyasadan fatura kesilip temin edilmiş olması ve fatura tutarlarının gider veya maliyet unsuru olarak muhasebe kayıtlarına intikal ettirildiği durumda ise sadece net ödeme tutarı ile brüt ödeme tutarı arasındaki farkın gider veya maliyet olarak dikkate alınması gerekmektedir.” Şeklinde açıklanmıştır.

Örnek 1; (A) A.Ş pazarlama biriminde çalışan personeline dışarıdan 2.000,00TL +KDV değerinde televizyon hediye etmiş olsun

Personelin Net Ücreti :2.360,00

Brüt Ücreti (Net Ücret/1-GelirVergisi Oranı(%15)-Damga Vergisi Oranı(%7,59))

2.300,00/1-0,15,0,00759=2.801,48 TL olarak hesaplanacaktır.

Gelir Vergisi Tutarı =Brüt Tutar X0,15 =420,22 TL

Damga Vergisi Tutarı =Brüt Tutar X0,00759=21,26 TL olarak hesaplanacaktır.

*Personelin vergi tarifesinde %15 dilimde olduğu varsayılmıştır.

Muhasebe kaydı ise aşağıdaki gibi olacaktır.

1-Satın alınan televizyonun stoğa alınması

________________________ / ___________________________

157 Diğer Stoklar                   2.000,00

                                                191 İndirilecek Kdv                               360,00

                                                 102 Bankalar                                    2.360,00

________________________ / ___________________________

2-Ücret Gider Kaydı

________________________ / ___________________________

760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Gideri           2.801,48

                                                     335 Personele Borçlar                      2.360,00

                                                     360 Ödenecek Vergi Ve Fonlar            441,48

________________________ / ___________________________

3-Personele televizyonun verilmesi

________________________ / ___________________________

335 Personele Borçlar            2.360,00

                                             600 Yurtiçi Satışlar              2.000,00

                                             391 Hesaplanan Kdv             360,00

________________________ / ___________________________

623 Diğer Satışların Maliyeti 2.000,00

                                             157 Diğer Stoklar                   2.000,00

________________________ / ___________________________

Bu yazının tamamı 1 Mayıs 2018  tarihli Maliye Postası Dergisi'nde yayımlanmıştır.  Yazının tamamını ve  Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda uygulamaya yönelik bunun gibi diğer makaleleri düzenli olarak takip etmek, ücretsiz danışmanlık hizmetimizden yararlanmak için siz de abonemiz olun.

 Abonemiz Olmak İçin Tıklayın.