(Temmuz 2023 tarihli Maliye Postası Dergisi'nde yayımlanmıştır)

          KDV  Kanununda ve KDV Kanuna ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı (eski uygulamada Bakanlar Kurulu Kararı),  tebliğ ve sirkülerlerde motorlu  kara taşıtlarının tesliminde KDV uygulamasına ilişkin farklı düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelere göre  motorlu kara taşıtı teslimlerinde söz konusu taşıtın cinsine, sıfır ya da ikinci el olmasına , taşıtı satan ya da alan tarafın mükellefiyet ya da ticari faaliyet türüne göre KDV uygulamaları farklılık gösterecektir. Bu nedenle motorlu kara  taşıtlarının özellikle de binek otomobillerin tesliminde KDV uygulamalarında tereddütler oluşmaktadır. Bu yazımızda motorlu kara taşıtı teslimlerinde KDV uygulamalarını güncel mevzuata göre açıklayacağız.

KDV’ye Tabi Olmayan Motorlu Kara Taşıtı Teslimleri:

          KDV Kanununun 1. maddesine göre  ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye’de yapılan teslim ve hizmetler   katma değer vergisine tabidir .

         Bu nedenle  vergi mükellefi olmayan bir kimse  özel mülkiyetinde bulunan  bir binek otomobilini satarsa  KDV uygulanmaz. KDV mükellefi olmayan dernek ve vakıf gibi kişilerin ticari nitelikte olmayan taşıt satışları da KDV’ye tabi değildir. Ancak dernek ya da vakfın iktisadi işletmesinin aktifinde bulunan araç satışı KDV’ye tabidir.

          Vergi mükellefi olmayan kimselerden taşıt alan gerçek usule tabi KDV mükellefleri, bu alımları için Vergi Usul Kanunu’nun  234. maddesine göre, gider pusulası düzenleyip  alım yaparlar. Bu işlemde, KDV olmadığı için KDV tevkifatı yapılmaz.

          Söz konusu satış kişisel  mal varlığının nakde dönüştürülmesine yönelik olan işlem olduğu için  gelir vergisine de tabi değildir. Bu nedenle gider pusulasında  gelir vergisi tevkifatı da uygulanmaz (GVK Genel Tebliğ  Seri No: 172 )

          Öte yandan Gelir İdaresi  aynı yıl içinde farklı kişilere , ya da bir birini izleyen yıllarda  birden fazla araç satışını ticari  faaliyet  olarak değerlendirmekte ve  ticari mükellefiyet tesis ettirerek bu işlemler için fatura kesilmediği ve KDV hesaplanmadığı için cezalı vergi salmaktadır. Danıştay’ın da Gelir İdaresi’nin söz konusu işlemleri ticari faaliyet olarak değerlendirmesini kabul ettiği kararları bulunmaktadır. Ayrıca   İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik 'in 5. maddesine göre "bir takvim yılı içinde doğrudan veya aracılık yapılmak suretiyle gerçekleştirilen üçten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı, aksi Bakanlıkça tespit edilmedikçe ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti olarak kabul edilir. "

         Bu nedenle vergi mükellefi olmayan kişilerin aynı yılda ya da birbirini izleyen yıllarda sürekli olarak birden fazla araç satışı yapmaları halinde bu işlem kişisel  mal varlığının nakde dönüştürülmesi olarak kabul edilmeyebilir . Bu halde  ticari usulde mükellefiyet açtırılarak , bu satışlarda fatura düzenlenmesi ve KDV hesaplanması talep edilir.

          Basit usule tabi mükelleflerin teslimleri de KDV  Kanunu  madde  17/4-a göre KDV’den müstesnadır. İlgili maddeye göre, basit usule tabi mükelleflerin, işlerinde kullandıkları ticari araçların (binek araçları dahil) satışında KDV söz konusu olmayacaktır.

          230 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin 4 üncü bölümüne göre basit usul mükelleflerin  araç satışında fatura düzenleme zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu mükelleflerce yapılan taşıt satışının noter satış sözleşmesi ile  tevsik edilmesi mümkündür.

Binek Otomobil Teslimleri :

        Binek otomobili kavramı KDV pratiğinin en zor konularından birisini teşkil etmektedir. Bu nedenle konuya açıklık getirmek için 60 No.lu KDV Sirkülerinin (5.10) bölümünde  binek otomobili tanımı ve kapsamı ile ilgili geniş açıklamalar yapılmıştır.  Kısaca özetlemek gerekirse binek otomobilleri, Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 pozisyonunda insan taşımaya mahsus araçlar arsında yer alır.  Prensip olarak şoför dahil 9 ve daha az kapasiteli insan taşımaya mahsus araçlar bu pozisyondadır. Şoför dahil 10 ve daha fazla kapasiteli araçlar 87.02 pozisyonundadır ve binek otomobili sayılmaz. Bazı istisnalar hariç “4x4” diye tabir edilen arazi taşıtları da binek aracı sayılır. Yolcu taşıma kapasitesi yanında aracın aks sayısı, aracın yük ve insan taşıma kapasitelerinin birbirlerine olan oranları da bir aracın binek otomobil sayılmasında dikkate alınır. Bu konuda tereddüt yaşanması halinde 60 No.lu KDV Sirkülerinin (5.10) bölümündeki geniş açıklamaların incelenmesi gerekir.

          KDV oranlarını düzenleyen 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan  Mal ve Hizmetlere Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 7346 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 10 Temmuz 2023 tarihinden itibaren Kararın (a) bendinde kapsamı belirtilen mal ve hizmetlere uygulanan yüzde 18’lik KDV oranı, yüzde 20; (c) bendinde kapsamı belirtilen mal ve hizmetlere uygulanan yüzde 8’lik KDV oranı ise yüzde 10 olarak yeniden belirlenmiştir. Kararın  (b) bendindeki yüzde 1 KDV  oranında bir değişiklik yapılmamıştır.

         Buna göre 10 Temmuz 2023 tarihinden itibaren sıfır (kullanılmamış) binek otomobil satışlarında KDV oranı %20 dir. Binek otomobilin  “kullanılmış” sayılabilmesi için özel tüketim vergisine tabi olmaması  gereklidir. ÖTV’ye tabi binek otomobiller sıfır (kullanılmamış) binek otomobildir.

Kullanılmış (İkinci El) Binek Otomobil Teslimleri :

         KDV oranlarını düzenleyen 2007/13033 sayılı Karara ekli (I) sayılı listenin B alt başlığının 9. sırasına göre kullanılmış binek otomobil teslimlerinde KDV oranı esas olarak %1’dir. Ancak Katma Değer Vergisi Kanununun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükelleflerin, 2. el binek otomobil tesliminde KDV oranı %20’dir. Ayrıca ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce %18 KDV oranı (10 Temmuz 2023 tarihinden itibaren %20)  uygulanarak satın alınan araçların teslimi ile özel matrah uygulanarak yapılan teslimlerde KDV oranı %20’dir. KDV Genel Uygulama Tebliği'nin III.C.2.5 bölümünde yapılan düzenlemeye göre ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce başka bir yetkili satıcıdan özel matrah uygulanarak satın alınan binek otomobiller, %20 KDV oranı uygulanarak satın alınan binek otomobil olarak değerlendirilemeyeceğinden, bu araçların tesliminde satış bedelinin tamamı üzerinden %1 oranında KDV hesaplanır.

          Kullanılmış binek otomobili teslimlerine dair yukarıdaki mevzuat hükümleri aşağıdaki tablo ile özetlenmiştir:

Bu yazı Maliye Postası Dergisi'nin Temmuz 2023 sayısında yayımlanmıştır.

Yazının tamamını okumak için tıklayın.

Maliye Postası garantisiyle 

• En yeni mevzuat değişikliklerini hızlı ,güvenilir ve kolaylıkla takip ederek zaman kazanmak;
• Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda sorularınıza sağlıklı cevaplar almak;
• Uygulamaya yönelik  makaleleri  okumak  için siz de abonemiz olun.

Katma Değer Vergisi Beyanname Düzenleme Rehberi kitabımız için tıklayın.

 Abonemiz Olmak İçin Tıklayın.

Bu ve diğer konularda abonelerimizin sorularına  verdiğimiz cevapları  okumak  için tıklayın.

Dergimizde yayımlanmış bazı makaleler için tıklayın.

Yayımladığımız Özelge ve Danıştay Kararlarını incelemek için tıklayın.