Vakkas DEMİR

Özel bina inşaatlarında inşaatın bitişinden sonra aradan uzun yıllar geçmesine rağmen, SGK tarafından, denetmen raporuna istinaden, inşaatı yapı sınıfı değişikliğine istinaden, kayıt dışı çalıştırma sebebiyle resen tahakkuk işleminin iptaline istinaden vb. nedenlerle işverenlere eksik/fark asgari işçilik prim borcu çıkarılmaktadır.
Bu makale çalışmamızda, SGK tarafından, işverenlere/müteahhitlere gönderilen fark/eksik işçilik prim borçlarında zamanaşımı hesabının, müfettiş/denetmen rapor tarihinden/mahkeme karar kesinleşme tarihinden mi başlayıp hesaplanacağı, yoksa, mal edilen fark işçiliğin ait olduğu inşaatın işyeri dosyasının faal olduğu dönemlere göre mi yapılması gerektiğini örnek yargı kararlarıyla açıklamaya çalışacağız.
PRİM BORÇLARINDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİYLE İLGİLİ SGK MEVZUATI
SGK tarafından işverenlere gönderilen fark/eksik işçilik prim borçları 5510 sayılı Kanunun yürürlüğünden önceki dönemleri de ihtiva ettiğinden, bu konuda 2008 öncesi(1) eski SSK (devredilen) mevzuatını da açıklamakta fayda bulunmaktadır.
506 sayılı kanunun mülga 80 inci maddesi hükmünde, 08.12.1993 gün ve 3917 sayılı kanun ile yapılan değişikliğe göre, 1993-2004 yılları arası prim alacakları 5 yıllık zamanaşımına tabidir. 506 sayılı Kanunun 80/5 fıkrasının 06.07.2004 tarihli ve 5198 sayılı Kanunla yapılan değişikliğe göre ise, 2004-2008 yılları arası SSK prim alacakları 10 yıllık zamanaşımına tabidir.
5510 sayılı Kanunun “… Kurum Alacaklarında Zamanaşımı” başlıklı 93/2. maddesinde; “Kurumun prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına tâbidir.” hükmü bulunmaktadır.
Üstte yer alan mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, SGK’nın işverenlere gönderdiği özel bina inşaatı fark/eksik işçilik prim borçlarında zamanaşımı süresi, 1993-2004 yılları arası 5 yıl, 06.07.2004-01.10.2008 arası 10 yıl, 01.10.2008 sonrası dönem için ise 10 yıl olarak uygulanması gerekmektedir.
EKSİK/FARK İŞÇİLİK CEZALARINDA HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE
01.10.2008 öncesi döneme ait özel bina fark işçilik prim borçlarının tahakkuk ve tebliği, 5510 sayılı Kanuna göre yapıldığı için, bu konuda 5510 sayılı Kanunun 85/3. maddesine bakmak gerekir.
Anılan madde metninde; “Bu maddenin birinci ve ikinci fıkrasında belirtilen usûlerle Kuruma bildirilmediği tespit edilen asgarî işçilik tutarı üzerinden Kurumca re’sen tahakkuk ettirilen sigorta primleri, 88 inci ve 89 uncu maddeler dikkate alınarak işverene tebliğ edilir. İşveren, tebliğ edilen prim borcuna karşı tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde Kuruma itiraz edebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazın reddi halinde işveren, kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvurulması, prim borcunun takip ve tahsilini durdurmaz.” hükümleri yer almaktadır.
Üstte verilen madde metninden anlaşılacağı üzere, özel bina fark/eksik işçilik prim borçları işverene tebliği edildiği tarihten itibaren 1 ay içinde itiraz edilmeli, SGK tarafından itirazın reddi halinde red kararının tebliğinden itibaren 1 ay içinde iş mahkemesine dava açılmalıdır. Buradaki 1 aylık süre hak düşürücü süredir.
EKSİK İŞÇİLİK BORÇLARININ TEBLİĞİNDE SGK’NIN ZAMANAŞIMI UYGULAMASI
5510 sayılı Kanunun 93/2. maddesinde; “Kurumun prim ve diğer alacakları; mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zamanaşımı on yıl olarak uygulanır.” hükümleri bulunmaktadır.
SGK, üstte yer alan mevzuata göre, fark işçilik tebliğinde müfettişlerin rapor tarihini veya mahkemelerin kesinleşmiş karar tarihini esas almakta, buna binaen fark işçilik borcu örneğin 20 yıl öncesi bir döneme ait olsa bile, rapor tarihi veya mahkeme tarihine göre zamanaşımı süresi dolmamışsa, borcu işverene tebliğ etmektedir.
EKSİK İŞÇİLİK BORÇLARININ TEBLİĞİNDE YARGININ ZAMANAŞIMI KARARLARI