Mehmet YÜCEL - TİCARİ DEFTERLERİN KAPANIŞ TASDİKLERİNDE VE BUNA İLİŞKİN CEZA UYGULAMALARINDA SON DURUM

( Bu yazının Tamamı Maliye Postası'nın  01  Aralık 2013 Sayısında Yayımlanmıştır)

1. GİRİŞ

Bilindiği üzere mükellefler, tutmak zorunda oldukları kanuni defterlerini ve muhasebelerini, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun(1) 175. maddesi uyarınca, aynı kanunun 171. maddesinde öngörülen asgari amaçları sağlama koşulu ile, işlerinin bünyesine uygun olarak, diledikleri usul ve tarzda tanzim etmekte serbesttirler. Bu serbesti doğrultusunda, anılan kanunun 183. maddesi de, mükelleflere, elle tutulan ciltli yevmiye ve diğer defterler yerine, mekanik makinelerle veya bilgisayarlarla tutulan müteharrik yapraklı defterleri düzenleyebilme imkanı vermektedir. Ancak kanuni defterlerin sadece tutulmuş omları yeterli olmamakta, aynı zamanda Vergi Usul Kanunu’na göre tasdiki mecbur olanların tasdik ettirilmesi gerekmektedir. Kanuna göre tasdike tabi defterlerin tasdik ettirilmemesi re’sen takdir sebebidir. Bilindiği üzere mükellefler tarafından tutulacak defterler ve tasdik zamanları, 6102 sayılı (Yeni) Türk Ticaret Kanunu(2)  ve Vergi Usul Kanunu’nda düzenlenmiş bulunmaktadır. Özellikle 01/07/2012 tarihinden itibaren yürürlüğe giren (Yeni) Türk Ticaret Kanunu ile, tutulacak ticari defterler ve tasdik konularına ilişkin önemli değişiklikler yapılmıştır.

2. VERGİ USUL KANUNUNA GÖRE TUTULMASI VE TASDİKİ ZORUNLU DEFTERLER

Vergi Usul Kanununun 171. ve izleyen maddelerinde defter tutmaya ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Vergi Usul Kanununun 171. maddesi uyarınca “Mükellefler bu kanuna göre tutacakları defterleri vergi uygulaması bakımından aşağıdaki maksatları sağlayacak şekilde tutarlar:

- Mükellefin vergi ile ilgili servet, sermaye ve hesap durumunu tespit etmek;

- Vergi ile ilgili faaliyet ve hesap neticelerini tespit etmek;

- Vergi ile ilgili muameleleri belli etmek;

- Mükellefin vergi karşısındaki durumunu hesap üzerinden kontrol etmek ve incelemek;

- Mükellefin hesap ve kayıtlarının yardımıyla üçüncü şahısların vergi karşısındaki durumlarını (Emanet mahiyetindeki değerler dahil) kontrol etmek ve incelemek.

Aynı Kanunun 172. maddesinde, bu kanunun esaslarına göre defter tutmaya mecbur olan gerçek ve tüzel kişiler; ticaret ve sanat erbabı; ticaret şirketleri; iktisadi kamu müesseseleri; dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler; serbest meslek erbabı ve çiftçiler olarak belirlenmiştir. Ayrıca aynı maddede iktisadi kamu müesseseleriyle dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmelerin defter tutma bakımından tüccarların tabi oldukları hükümlere tabi olacağı hüküm altına alınmıştır.

Vergi Usul Kanunu defter tutma bakımında tüccarları iki farklı sınıfa ayırmıştır. Buna göre; I'inci sınıf tüccarlar, bilanço esasına göre; II'nci sınıf tüccarlar, işletme hesabı esasına göre defter tutarlar. Bilanço esasında; yevmiye defteri, defterikebir, envanter defteri tutulur. İşletme hesabı esasında işletme hesabını ihtiva eden işletme hesabı defteri tutulur.

Vergi Usul Kanununun 220’nci maddesine göre aşağıda yazılı defterlerin usulüne uygun bir şekilde tasdik ettirilmesi zorunludur.

- Yevmiye ve envanter defterleri,

- İşletme defteri,

- Çiftçi işletme defteri;

- İmalat ve İstihsal Vergisi defterleri; (Basit İstihsal Vergisi defteri dahil),

- Nakliyat Vergisi defteri,

- Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri,

- Serbest meslek kazanç defteri.

Ayrıca bu kanunla izin verilen hallerde yukarıda yazılı olanların yerine kullanılacak olan defterler de tasdike tabi tutulur. Vergi Usul Kanununun 221’inci maddesine göre; bu kanunda yazılı defterleri kullanacak olanlar, bunları aşağıda yazılı zamanlarda tasdik ettirmeye mecburdurlar:

- Öteden beri işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda;

- Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda;

- Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde;

- Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce tasdik ettirmeye mecburdurlar.

Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Maliye Bakanlığınca tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar.

Defterler, iş yerinin, iş yeri olmayanlar için ikametgahın bulunduğu yerdeki noter veya noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar, menkul kıymet ve kambiyo borsasındaki acentalar için borsa komiserliği tarafından tasdik olunur. Tasdik makamı, bu Kanuna göre tasdike getirilen defterleri sosyal güvenlik ile ilgili kuruluşların mevzuat hükümlerine bağlı kalmaksızın tasdik eder. Defterler anonim ve limited şirketlerin kuruluş aşamasında, şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret sicili memuru veya noter tarafından tasdik edilir.

3.           YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE

                        TUTULMASI VE TASDİKİ ZORUNLU OLAN

                        DEFTERLER

Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, Türk Ticaret Kanununa göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır. Defterler, üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutulur. İşletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesi defterlerden izlenebilmelidir.

 01 Aralık 2013  tarihli Maliye Postası Dergisi'nde yayımlanan yazının bir bölümüdür .  Yazının tamamını okumak ve Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda uygulamaya yönelik bunun gibi diğer makaleleri düzenli olarak takip etmek, ücretsiz danışmanlık hizmetimizden yararlanmak için siz de abonemiz olun.
 
Abonemiz Olmak İçin Tıklayın.