(15 Temmuz 2016 tarihli Maliye Postası Dergisi'nde yayımlanmıştır)

1. GİRİŞ

Her türlü çikolatalı, kakaolu ve kremalı ürünler veya dondurulmuş gıda ürünleri veya her türlü ilaç ve kozmetik ürünlerin imalatı, ithalatı, ihracatı ve pazarlanması faaliyeti ile iştigal eden kurumların bozulan, son kullanma tarihi geçen veya kullanılamaz hale gelen ürünlerini imha etmesi sıkça karşılaşılan bir durumdur. Söz konusu kurumların imha ettiği ürünlerin bedellerinin gider yazılıp yazılamayacağı ve bu ürünlerin alış faturalarında yer alan katma değer vergisinin indirim konusu yapılıp yapılamayacağı mükellefler açısından son derece önemlidir. Bu makalemizde kurumların imha ettikleri ürünlerin/malların vergi kanunları karşısındaki durumu irdelenecektir.

2. KONUNUN VERGİ MEVZUATI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6 ncı maddesine göre kurumlar vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safî kurum kazancı üzerinden hesaplanır. Safî kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun ticarî kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 38 inci maddesinde; bilanço esasına göre ticari kazancın, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müspet fark olduğu, bu dönem zarfında sahip veya sahiplerce işletmeye ilave olunan değerler bu farktan indirileceği, işletmeden çekilen değerlerin ise farka ilave olunacağı, ticari kazancın bu suretle tespit edilmesi sırasında, Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu kanunun 40 ve 41 inci maddeleri hükümlerine uyulacağı hükme bağlanmıştır. Anılan Kanunun 40 ıncı maddesinde de; safi kazancın tespit edilmesinde indirilecek giderler sayılmıştır.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun "Kıymeti Düşen Mallar" başlıklı 278 inci maddesinde; "Yangın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vaki olan emtia ile maliyetlerin hesaplanması mutad olmayan hurdalar ve döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartalar emsal bedeli ile değerlenir." hükmüne yer verilmiştir.

Aynı Kanun’un 267 inci maddesinde gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değer emsal bedeli olarak tanımlanmış ve emsal bedelin sıra ile ortalama fiyat esası, maliyet esası ve takdir esasından biri ile belirleneceği hüküm altına alınmıştır. Mezkur maddenin devamında takdir esası ile ilgili “Yukarıda yazılı esaslara göre belli edilemeyen emsal bedelleri ilgililerin müracaatı üzerine takdir komisyonunca takdir yolu ile belli edilir. Takdirler, maliyet bedeli ve piyasa kıymetleri araştırılmak ve kullanılmış eşya için ayrıca yıpranma dereceleri nazara alınmak suretiyle yapılır. Takdir edilen bedellere mükelleflerin vergi mahkemesinde dava açma hakkı mahfuzdur. Ancak, dava açılması verginin tahakkuk ve tahsilini durdurmaz.” şeklinde açıklamalarda bulunulmuştur.

Yukarıda yer alan yasa hükümleri çerçevesinde, kurumlar imha ettikleri mallara ilişkin bedelleri kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alabilecektir. Ancak; öncesinde mükellefler; imhanın gerçekleşmesi ve imha edecekleri malların bedelinin belirlenmesi amacıyla Takdir Komisyonu başvurması gerekmektedir. Bu sayede imha edilecek malların emsal bedelinin Takdir Komisyonu tarafından belirlenmesi sağlanacaktır.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 74 üncü maddesinin (a) bendinin (1) numaralı alt bendine göre yetkili makamlar tarafından istenilen matrah ve servet takdirlerini yapmak Takdir Komisyonlarının görevleri arasında sayılmıştır. Takdir komisyonları daimi veya geçici olmak üzere mükelleflerin bağlı oldukları vergi dairelerinin bulunduğu il veya ilçe sınırları içerisinde kurulur. Takdir komisyonu 74 üncü maddedeki görevi dolayısıyla Vergi Usul Kanunu’nda yazılı inceleme yetkisine haizdir. Takdir komisyonu imha edilecek malların emsal bedelini belirler. Takdir komisyonunca belirlen emsal bedel üzerinden imha edilecek mallar işletmeler tarafından aktiften çıkarılır.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen özelgede; ...

Yazının tamamı 15 Temmuz 2016  tarihli Maliye Postası Dergisi'nde yayımlanmıştır.  Yazının tamamını okumak ve Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda uygulamaya yönelik bunun gibi diğer makaleleri düzenli olarak takip etmek, ücretsiz danışmanlık hizmetimizden yararlanmak için siz de abonemiz olun.

 Abonemiz Olmak İçin Tıklayın.