(01 Temmuz 2011  tarihli Maliye Postası Dergisinde  yayımlanan yazının bir bölümüdür )

Ramazan YILDIZ - SGK Müfettişi

5510 SAYILI KANUNA GÖRE HİZMET TESPİT DAVASI

I- GİRİŞ

Kayıt dışı istihdam, işverenin, istihdam ettiği işçilerle ilgili kanuni yükümlülüklerden kurtulmak veya bu yükümlülükleri azaltmak için söz konusu işçileri, ya hiç kayıtlarında göstermemesi, ya da işçilerle ilgili kanuni yükümlülüklere konu olabilecek bilgileri gerçekten daha düşük bir şekilde kayıtlarında göstermesi(1) olarak tarif edilmektedir. Bu şekilde kayıt dışı çalışan sigortalı diğer bir ifade ile bir iş yerinde çalıştığı halde, çalışma gün sayısı ve sigorta primine esas kazanç tutarları Sosyal Sigortalar Kurumuna bildirilmeyen sigortalıların fiilen veya kayden tespitinin yapılması durumunda da sigortalılıkları sağlanabilmektedir.

Fiilen tespit; iş yerinde çalışan sigortalıların, SGK müfettişleri, SGK Yönetim Kurulu tarafından görevlendirilen yoklama memurları ve genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idarelerin denetim elemanlarınca, iş yerinin denetimi esnasında iş yerinde çalıştığının görülmesi ve bu durumun tutanağa kaydedilmesidir. Kayden tespit ise, SGK müfettişleri tarafından iş yeri kayıt ve belgelerinin incelenmesi esnasında, SGK’ya bildirilmediği halde adına gider belgesi veya ücret ödeme bordrosuyla (sigorta primine esas kazanç niteliğinde) ücret ödemesi yapılmış kişilerin sigortalılıklarının sağlanmasıdır.

Ancak ülkemizde iş olanaklarının sınırlı olması ve buna bağlı olarak ortaya çıkan işten çıkarılma kaygısı çalışanların sigortasızlıkla ilgili ihbar ve şikayet dilekçelerini çoğu zaman işten ayrıldıktan sonra vermelerine neden olmaktadır. Bu ihbar ve şikayetler üzerine yapılan incelemede çoğu zaman 5510 sayılı Kanundaki fiilen ve kayden tespitlerin yapılamaması nedeniyle ilgililere hizmet verilememekte ve şikayetçilere hizmet tespit davası açılması önerilmektedir. “Sigortalının bu hükme dayanarak işvereni aleyhine açacağı dava nitelik itibariyle bir olumlu tespit davasıdır(2).” Bu tespite “sigortalılığın hükmen tespiti denir(3).”

Sigortasız çalıştırılan kişilerin sigorta haklarını mahkeme aracılığıyla arama usulü olan “Hizmet Tespit Davaları” makalemizin konusunu oluşturmaktadır.

II- HİZMET TESPİT DAVALARININ HUKUKİ DAYANAĞI NEDİR?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 86’ncı maddesinin 9’uncu fıkrasında; “Aylık prim ve hizmet belgesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları kurumca tesbit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınır” hükmü geçmekte olup bu husus hizmet tespit davalarının ana dayanağını oluşturmaktadır.

Bu yazının tamamı Maliye Postası Dergisi'nin 01 TEMMUZ  2011  tarihli sayısında yayımlanmıştır. Yazının tamamını ve Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda uygulamaya yönelik bunun gibi diğer makaleleri düzenli olarak takip etmek, ücretsiz danışmanlık hizmetimizden yararlanmak için siz de abonemiz olun.

Abonemiz Olmak İçin Tıklayın.