1- GİRİŞ
 
Ramazan ayının gelmesiyle işletmeler çalışanlarına ayni yardım şeklinde erzak paketleri vermektedirler. Çalışanlara verilen söz konusu ramazan paketleri gıda yardımı niteliğinde de olsa, fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara yapılan yardımlardan veya diğer yardımlardan farklılık arz etmektedir.
 
Bu yazımızda, işletmelerce çalışanlara verilen ramazan paketlerinin vergisel boyutu ile bu işlemlere ilişkin muhasebe kayıtlarını anlatmaya çalışacağız.
 
2-           ÇALIŞANLARA VERİLEN RAMAZAN  PAKETLERİNİN VERGİSEL BOYUTU
 
2.1. GELİR VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME
 
193 sayılı GVK’nın (Gelir Vergisi Kanunu) 61’inci maddesinde; ücretin tanımı yapılmış ve ücretin, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat olduğu, ödenek, tazminat, kasa tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya b ir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunmasının onun mahiyetini değiştirmeyeceği belirtilmiştir.
 
Aynı kanunun 63’üncü maddesinde, çalışanlara verilen ayınların, verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına göre değerleneceği belirtilmektedir. Bu kapsamda, çalışanlara verilen ramazan paketleri ayni ücret niteliğinde olup, vergiye tabi tutulur.
 
İşletmeler çalışanlara dağıttıkları ramazan paketlerini, dışardan hazır olarak alabilir veya paketlerde yer alan erzakları dışardan temin edebilir ya da işletme gıda üretimi veya pazarlaması yapan bir işletme ise kendi mevcudundaki ürünlerden bu paketleri hazırlayabilir.
 
Ramazan paketlerinin hazır olarak satın alınması durumunda, ayrıca bir değerlemeye gerek olmadan ramazan paketleri için ödenen KDV dahil tutarlar, çalışanlara ödenmiş net ücret olarak kabul edilir. Bu durumda satın alma bedeli işletme için gider kabul edilir.
 
Ramazan paketlerinin, erzakların toptan alınıp işletmede hazırlanması durumunda,   hazırlanan paketlerin emsal bedeli tespit edilerek, değerlemesi yapılmalı ve belirlenen tutarlar üzerinden KDV hesaplanarak KDV dahil tutarlar, çalışanlara verilen net ücret olarak kabul edilmelidir. Bu durumda, işletme satın alma bedelini gider yazacak ve ayrıca, erzak alımını toptan yapmasından dolayı satın alma bedeli ile tespit edilen emsal bedel arasında oluşan değerleme farkını da ayrıca gider yazabilecektir.
 
Ramazan paketinde yer alan erzakların işletmenin üretim veya pazarlama konusuna giren ürünlerden olup envanterinde yer alması ve söz konusu paketlerin işletme envanterinde yer alan bu ürünlerden hazırlanması durumunda, paketlerinin yine emsal bedelinin tespit edilerek, değerlemesi yapılmalı ve belirlenen tutarlar üzerinden KDV hesaplanarak KDV dahil tutarlar, çalışanlara verilen net ücret olarak kabul edilmelidir. Bu durumda, işletme söz konusu paketlerin emsal bedelleri toplamını gider yazabilecektir. Emsal bedelin tespitinde ise, 213 sayılı VUK’un (Vergi Usul Kanunu) 267’nci maddesi hükümleri uygulanır.
 
Buna göre, işletmece ramazan paketlerinin dışardan alınması durumunda KDV dahil satın alma bedeli, erzakların alınıp veya erzakların işletme envanterinden temin edilmesi durumunda hazırlanan paketlerin KDV dahil emsal bedeli, çalışanlara verilen ayni ücret olup, net ücret kabul edilir. Paketlerin verildiği ayda, çalışanların her birinin içinde bulunduğu gelir vergisi dilimine göre hesaplanacak gelir vergisi ile yine hesaplanacak damga vergisi dikkate alınarak, çalışan bazında ramazan paketlerine ilişkin net ücretlerin brütleştirilmesi yapılır. Tespit edilen brüt tutarlar üzerinden her bir çalışan için gelir vergisi ve damga vergisi hesaplanır.
 
2.2. KDV YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME
 
3065 sayılı KDV Kanununun (Katma Değer Vergisi) 1’inci maddesinde KDV’nin konusunu teşkil eden işlemler belirtilerek,  ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ye tabi olduğu belirtilmiş ve kanunun 3’üncü maddesinde de teslim sayılan hallere yer verilerek, vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun, vergiye tabi işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi, vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesinin teslim sayılacağı belirtilmiştir. Ayrıca, KDV Kanununun 27’nci maddesinde, bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrahın işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücreti olacağı hüküm altına alınmıştır.
 
Bu doğrultuda, çalışanlara bedelsiz ramazan paketi verilmesi teslim hükmünde olup, KDV’ye tabidir. Ramazan paketlerinin bedelinin tespit edilememesi durumunda, değerlemede emsal bedeli esas alınacaktır. Emsal bedelin tespitinde ise 213 sayılı VUK’un 267’nci maddesi hükümleri uygulanır. Buna göre;
 
Ramazan paketlerinin piyasadan hazır olarak alınması durumunda, söz konusu paketlerin değerinin ayrıca tespitine gerek olmayıp, işletmenin kayıtlarına dahil ettiği bedelin KDV’nin üzerinden hesaplanması gereken bedel alınması gerekir.
 
Ancak, ramazan paketlerinin erzakların dışarıdan alınarak veya envantere dahil ürünlerden hazırlanması halinde, KDV’nin üzerinden hesaplanacağı emsal bedelin tespiti gerekmektedir. İşletmenin ramazan paketlerinde yer alan erzakları envanterinden temin etmesi halinde “ortalama satış fiyatı esasının” uygulanması,  ancak erzakların toptan alınarak paketlerin iş yerinde hazırlanması halinde “maliyet bedeli esasının” uygulanması daha uygun olacaktır.
 
Bununla birlikte, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre, ayni yardımlar sigorta primine tabi olmadığından, personele verilen erzakın maliyet bedeli üzerinden sigorta ve işsizlik sigortası primi kesintisi yapılmayacak, sigorta primi işveren payı da hesaplanmayacaktır.
 
3-KONUYA İLİŞKİN ÖRNEKLER VE    MUHASEBE KAYITLARI
 
 
15 Temmuz  2014  tarihli Maliye Postası Dergisi'nde yayımlanan yazının bir bölümüdür .  Yazının tamamını okumak ve Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda uygulamaya yönelik bunun gibi diğer makaleleri düzenli olarak takip etmek, ücretsiz danışmanlık hizmetimizden yararlanmak için siz de abonemiz olun.