BEDELSİZ İHRACATTA VERGİ UYGULAMALARI

İhracat yapan firmalar kimi durumlarda yurt dışındaki alıcılara bazı malları reklam ve tanıtım amacıyla ve hiçbir bedel almadan göndermekte ve bu mallara ait fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği, düzenlendiği taktirde bedel gösterilip gösterilmeyeceği ile bu işlemin KDV beyannamesine ithalinin nasıl gerçekleşeceği konusunda duraksamaya düştükleri gözlenmektedir.

Aşağıda bedelsiz ihracata ilişkin ifade edilen tereddütler hakkında ve bedelsiz ihracatın İhracat Rejimi içindeki yerine de temas edilmek suretiyle açıklamalar yapılacaktır.

I- İhracat Rejimine Göre Bedelsiz İhracat

İhracat mevzuatı; Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan İhracat Rejimi Kararı(1) ile bu Karara dayanarak yürürlüğe konulan İhracat Yönetmeliği(2) ve Ekonomi Bakanlığı(3) tarafından çeşitli konulara ilişkin yayımlanan ihracat tebliğlerinden oluşmaktadır.

Bu mevzuat temelinde bakıldığında bedelsiz ihracat Rejimi Kararının 3 üncü maddesinin (e) bendi kapsamında yer alan bir uygulama olup, İhracat Dış Ticaret Müsteşarlığı da sözü edilen hükme dayanarak, karşılığında yurt dışından bir ödeme yapılmaksızın yurt dışına mal çıkarılmasına ilişkin usul ve esasları belirleyen Bedelsiz İhracata İlişkin Tebliği (İhracat: 2008/12) yayımlamıştır.(4)

Bu Tebliğin 2 nci maddesine göre;

- Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tanıtım malları, yeniden kullanıma veya geri dönüşüme konu ithal edilmiş mal ve ambalaj malzemeleri,

- Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesi ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları,

- Yabancı misyon mensuplarının, Türkiye'de çalışan yabancıların, yurt dışına hane nakli suretiyle gidecek Türk vatandaşlarının, daimi veya geçici görevle yurt dışına giden kamu görevlilerinin, bu durumlarının ilgili mercilerce belgelenmesi şartıyla, beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek mal ve taşıtlar,

- Yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek mal ve taşıtlar,

- Kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler ve üniversitelerin; görevleri veya anlaşmalar gereği gönderecekleri mal ve taşıtlar,

- Savaş, deprem, sel, salgın hastalık, kıtlık ve benzeri afet durumlarında; kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, üniversiteler, Kızılay ile kamu yararına çalışan dernek ve vakıfların gönderecekleri insani yardım malzemeleri,

Bedelsiz ihracata konu edilecek mallar olarak belirlenmiştir.

Aynı maddenin son fıkrasına göre, bunlar dışında kalan hususlar, Dış Ticaret Müsteşarlığının (İhracat Genel Müdürlüğü) görüşü alınarak, ilgili gümrük idaresi veya İhracatçı Birliği Genel Sekreterliğince sonuçlandırılmaktadır.

Öte yandan, söz konusu Tebliğin 3 üncü maddesi uyarınca bedelsiz ihracat izni başvuruları bu kapsamda ihraç edilecek malların bedel ve miktarına bağlı olarak ya doğrudan gümrük idarelerine ya da İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerine yapılmaktadır.

II- Bedelsiz İhracatın Vergi Mevzuatı Karşısındaki Durumu

a) Belge Düzeni Bakımından

Vergi Usul Kanununun 227. maddesinde tutulan kayıtların ve üçüncü kişilerle olan ilişki ve işlemlere ait kayıtların tevsiki zorunlu kılınmıştır. Kayıtların tevsikinde ise en temel belge faturadır.

Vergi Usul Kanununun 229. maddesi faturayı, satılan mal ve yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı tutarı göstermek üzere malı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari belge olarak tanımlamıştır.

Kanunun 230. maddesinde ise faturada en az;

- Faturanın düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası;

- Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası;

- Alıcının adı, ticaret unvanı, adresi, varsa bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası;

- Malın veya işin türü, miktarı ve tutarı;

- Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası,

bilgilerinin bulunacağını hükmetmiştir.(5) Ayrıca bu maddede; satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarasına ilişkin olarak “(Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının, taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.)

Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de, malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir. Bu bentte yazılı irsaliyeler hakkında fiyat ve bedel ile ilgili bilgiler hariç olmak üzere, bu madde hükmü ile 231 inci madde hükmü uygulanır.

İrsaliyelerde malın nereye ve kime gönderildiği ayrıca belirtilir. Şu kadar ki nihai tüketicilerin tüketim amacıyla perakende olarak satın aldıkları malları kendilerinin taşıması veya taşıttırması halinde bu mallara ait fatura veya perakende satış fişinin bulunması şartıyla sevk irsaliyesi aranmaz.” denilmiştir. Bu bent hükmünden de anlaşılacağı gibi, sevk irsaliyesi ticari mal hareketinin izlenmesi için düzenlenen bir belgedir.

Öte yandan, Vergi Usul Kanununun 232 nci maddesinde ise birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilen esnaflar ve defter tutmak zorunda olan çiftçiler sattıkları mal veya yaptıkları işler için fatura vermek, satın aldıkları mal ve hizmetler için de fatura istemek ve almak zorundadırlar.

Vergi Usul Kanununun bu hüküm ve açıklamaları doğrultusunda; ticari teamüllere uygun nitelik ve miktarla sınırlı numune ürünlerin, satışa konu olmayacak şekilde teslim edildikleri hallerde yalnızca sevk irsaliyesine bağlanması yeterli olup, fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.

Bu durum, bedelsiz ihracat işlemlerine konu mallar için de geçerli olmakla birlikte, bedelsiz ihraç edilecek mallara ilişkin gümrük idarelerinde başlatılacak süreçlerin işleyebilmesi için bedelin sıfır veya bedelsiz olduğunu gösterecek şekilde fatura düzenlenmesi icap etmektedir(6).

b) KDV Mevzuatı Bakımından

15 Aralık 2014  tarihli Maliye Postası Dergisi'nde yayımlanan yazının bir bölümüdür .  Yazının tamamını okumak ve Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda uygulamaya yönelik bunun gibi diğer makaleleri düzenli olarak takip etmek, ücretsiz danışmanlık hizmetimizden yararlanmak için siz de abonemiz olun.

_______________________________

(1) Halen yürürlükteki İhracat Rejimi Kararı, 6/1/1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 22/12/1995 tarihli ve 95/7623 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulmuştur.

(2) İhracat Yönetmeliği 06/06/2006 tarih ve 26190 sayılı Resmi Gazete yayımlanmıştır.

(3) Söz konusu tebliğler; 8/6/2011 tarih ve 637 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (Ekonomi Bakanlığı’nın kurulmasından) yürürlüğünden önce Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından çıkarılmıştır.

(4) 12/07/2008 tarih ve 26934Sayılı Resmi Gazete

(5) Abdullah Kütükçü; Son Tüketiciler Adına Düzenlenen Faturalarda TC Kimlik Numarası Yazılmalı mıdır? www.vergialgi.net, (Erişim:20/10/2014)

(6) İzmir VDB’nin 06/06/2014 tarih ve 21152195-010.01-349 sayılı özelge.

(7) İzmir VDB’nin 06/06/2014 tarih ve 21152195-010.01-349 sayılı özelgesi