Fahrettin AÇAR

1-GİRİŞ

Gelir Vergisi kanunun 1’inci maddesinde, Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tâbidir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır. Aynı kanunun 2’inci maddesinde 7 gelir unsuru tek tek sayılmıştır. Söz konusu 7 gelir unsuru arasında serbest meslek kazancı da yer almaktadır.

Gelir Vergisi Kanunun 65’inci maddesinde, her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır. Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin aldıkları ücretler ile kollektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da, serbest meslek kazancıdır.(1) Aynı kanunun 66’ıncı maddesinde Serbest meslek faaliyetini mutad meslek halinde ifa edenler, serbest meslek erbabıdır. Serbest meslek faaliyetinin yanında meslekten başka bir iş veya görev ile devamlı olarak uğraşılması bu vasfı değiştirmez.

1. Gümrük komisyoncuları, bilumum borsa ajan ve acentaları, noterler, noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar;

2. Bizzat serbest meslek erbabı tarifine girmemekle beraber serbest meslek erbabını bir araya getirerek teşkilat kurmak veya bunlara sermaye temin etmek suretiyle veya sair suretlerle serbest meslek kazancından hisse alanlar;

3. Serbest meslek faaliyetinde bulunan kollektif ve adi şirketlerde ortaklar, adi komandit şirketlerde komanditeler;

4. Dava vekilleri, müşavirler, kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek erbabının ticarî ve meslekî işlerini takip edenler ve konser veren müzik sanatçıları

Yukarıda madde madde belirtilen işler serbest meslek faaliyeti sayılır denilerek dava vekillerini yani avukatları serbest meslek faaliyeti kapsamında değerlendirilmiştir.

Bu kapsamda avukatların avukatlık faaliyetleri kapsamında yaptıkları faaliyetler serbest meslek faaliyeti kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir. Avukatlar faaliyetleri kapsamında elde ettikleri kazançları serbest meslek kazancı olarak beyan edip ödemeleri gerekmektedir. Avukatların temsil veya vekil olarak davacı veya davalı adına yaptıkları hizmetler sonucunda kazanmış oldukları davaların vekalet ücretleri de serbest meslek kazancı kapsamında değerlendirilmesi ve bu kazançların da serbest meslek kazancına dahil edilerek beyan edilmesi gerekmektedir. Karşı vekâlet ücretlerini ödeyecek olanların bu ödemeler üzerinden gelir vergisi kapsamında tevkifat yapıp yapmayacakları veya hangi durumlarda tevkifat yapılacağı hususlarını makalemizde açıklamaya çalışacağız.

2-DEĞERLENDİRME

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesinde; “Ücret, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.” hükmü yer almıştır.

Aynı Kanunun 65 inci maddesinde, “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Serbest meslek faaliyeti sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.” hükmü yer almıştır. Buna göre, serbest meslek erbabı olan avukatlara ödenen vekalet ücretlerinin serbest meslek kazancı niteliğinde olması nedeniyle serbest meslek kazancı hükümlerine göre vergilendirilmesi, bir işverene bağlı ve tabi olarak hizmet sözleşmesine istinaden çalışan avukatlara işvereni aracılığıyla ödenen vekalet ücretlerinin ise ücret hükümlerine göre vergilendirilmesi gerekmektedir.