Fahrettin AÇAR

1-GİRİŞ

Ülkemizde 2025 yılı aile yılı olarak ilan edilmiştir. Ailenin korunması ve teşvik edilmesi bu kapsamdadır. Ailenin vazgeçilmezi kadınların iş hayatında bulunması ve daha çok yer edinebilmesi için bir çok yasal düzenleme yapılmıştır. Bu yasal düzenlemelerden bir tanesi de Gelir Vergisi kanununun 23’üncü maddesi ile yapılmıştır. Bu düzenleme ile beraber İşverenlerce, kadın hizmet erbabına kreş ve gündüz bakımevi hizmeti verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (İşverenlerce bu hizmetlerin verilmediği durumlarda, ödemenin doğrudan bu hizmetleri sağlayan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerine yapılması şartıyla, her bir çocuk için aylık, asgarî ücretin aylık brüt tutarının %15’ini aşmamak üzere bu istisnadan yararlanmaları sağlanmıştır. Bu düzenleme ile iş verenlerce kadın çalışanlarına sağlanan kreş ve gündüz bakımevi menfaatlerin ücret matrahına dahil edilmemesi sağlanarak kadın çalışanlar üzerindeki vergi yükünün artmasının önüne geçilmiştir. Söz konusu bu çalışmamızda işverenler tarafından kadın çalışanlarına verilen kreş ve gündüz bakım evi hizmetinden kimin nasıl ve ne kadar yararlanacağı istisnanın nasıl değerlendirileceği hususlarına açıklık getirilecektir.

2-DEĞERLENDİRME

Gelir Vergisi Kanunun 63’üncü maddesinde Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.(1)

İş verenler, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerdir.

Gelir vergisi kanunun 63’üncü maddesinde gerçek ücretin nasıl bulunacağı açıklanmıştır. Ücretin gerçek safi değeri işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler toplamından aşağıdaki indirimler yapıldıktan sonra kalan miktardır.

1. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 190’ıncı maddesi uyarınca yapılan kesintilerle, Ordu Yardımlaşma Kurumu ve benzeri kamu kurumları için yapılan kanuni kesintiler;

2. Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklara ödenen aidat ve primler;(*)

3. Sigortanın Türkiye’de kâin ve merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla; ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortası poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin %50’si ile ölüm, kaza, sağlık, hastalık, engellilik, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primler (İndirim konusu yapılacak primler toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz. Cumhurbaşkanı(6) bu bentte yer alan oranları yarısına kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya ve belirtilen haddi, asgari ücretin yıllık tutarının iki katını geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.)

4. Çalışanlar tarafından ilgili kanunlarına göre, sendikalara ödenen aidatlar (Şu kadar ki, aidatın ödendiğinin tevsik edilmesi şarttır.(2)

Ücretin gerçek değerinin tayininde, Gelir Vergisi gibi şahsi vergiler ücretten indirilmez. Hizmet erbabına verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende fiyatlarına göre; konut tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler, konutun emsal kirasına veya menfaatin emsal bedeline göre değerlenir.

Gelir vergisi kanunda işverenler tarafından hizmet erbabına sağlanan hizmetlerin emsal bedeline göre değerleyerek çalışanın gelir vergisi matrahına dahil edilmesi gerekmektedir. Gelir vergisi kanunun 23/16 maddesinde yapılan düzenleme ile 27.0.2018 tarihinden itibaren İşverenlerce, kadın hizmet erbabına kreş ve gündüz bakımevi hizmeti verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerin gelir vergisinden istisna edilmesi sağlanmıştır. Bu şekilde kadın çalışanların vergi yükünün azaltılması hedeflenmiştir.