Yakup USLU

1-Giriş

Birden fazla işverenden ücret alan veya yüksek düzeyde ücret gelirine sahip olan kimselerin, yıllık gelir vergisi beyannamesi verip vermeyeceği, son günlerde ücretler üzerindeki vergi yükü tartışılırken bu konuda doğal olarak gündeme gelmektedir.

Hemen şunu belirtmeliyim ki bu konu, uygulamada çokça rastlanmamakta ve bu nedenle, diğer vergileme konuları gibi üzerinde durulmamaktadır.

2-Ücret Ödemelerinin Vergilendirilmesine Ait GVK Hükümleri

Gelir Vergisi Kanununun (GVK) belirlediği ve vergilendirmesini öngördüğü 7 gelir unsurundan bir tanesi de ücret geliridir (md.2).

Ücretin tanımı, GVK md. 61’de yapılmış ve bu maddenin 4 numaralı bendinde de yönetim kurulu başkan ve üyelerine verilen huzur hakkı ödemelerinin de ücret sayılacağı, bu ödemeler bakımından, ödemeyi yapan kurumun işveren hükmünde olduğu, GVK md. 62’de öngörülmüştür.

GVK md. 96’ya göre, ödemenin nakten veya hesaben yapılması sırasında işverence, GVK md. 94/1’e göre, tevkif suretiyle vergi kesilerek, ücretin vergilendirilmesi sağlanacağı hüküm altına alınmış ve bu bent hükmünde ayrıca, vergi tevkifatının GVK md. 103’e göre yapılacağı belirtilmiştir.

GVK md. 103 incelendiğinde, bu maddede, vergi dilimleri ve bu dilimlerde belirtilen tutarlara uygulanacak vergi oranları belirtilmiştir.

Dilim tutarları, kademelendirilmiş vergi oranları da artan oranlı olarak düzenlenmiştir.

Bu madde hükmü uygulanarak yapılan vergileme (tevkifat uygulaması),yıl içinde peşin olarak verginin alınmasını sağlayan bir yöntemdir. Bu vergi tevkifatının, diğer bentlerde ön görülen vergi tevkifatından hukuken hiçbir farkı yoktur.

3-Vergi Tevkifat Oranlarının Değiştirilmesine Ait Yetki Hükmü

GVK md. 94’de (birinci fıkrada), vergi tevkifatı yapacak kişi ve kurumlar sayılmış ve tevkifata tabi tutulacak ödemeler ise, bu fıkranın altında 18 bent halinde öngörülmüş ve sonunda tevikfat oranı da %25 olarak hükme bağlanmıştır.

Maddenin yedinci fıkrasında da bu maddede yazılı tevikfat oranlarını her bir ödeme ve gelir için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmaya “Cumhurbaşkanının” yetkili olduğu belirtilmiştir.

(Bu yetki daha önce, Bakanlar Kuruluna aitti.)

Bu yetki kullanılarak, tevkifat oranları, ücret dışındaki tüm ödemeler için %25’in altında bir oran belirlenmiş ve uygulanmıştır.

Ücretlilere ait, GVK md. 103’e göre vergi tevkifatı yapılması prensibi, ücretlilerin yıllık beyanname vermeyecekleri gerekçesine dayanmaktadır. Bu nedenle, 94/1’de vergilemede, GVK md. 104 hükümlerinin de dikkate alınması öngörülmüştür.

GVK md. 86/1’de son yıllarda yapılan değişikliklerde, ücretlilerin yıllık beyanname vermemesi ilkesinden vaz geçilmiştir.

Öte yandan, GVK md. 94/1’de yer alan ücretlilere ait tevkifat oranın, %15 gibi sabit bir orana bağlanması hukuken mümkündür. Bu düzenleme yapıldığında kanunla değiştirilmesi gereken GVK’nın 103’üncü maddesinin tarife dilim tutarları ve vergi oranlarının değiştirilmesine ilişkin tartışmalar sona erecektir.

4-Ücret Geliri Alanların Yıllık Beyanname Vermesi

Ücretler için yıllık beyanname verilmesi, GVK md. 86/1-b’de düzenlenmiş ve ayrıca 86/1-c’de de ücret geliri ile birlikte diğer gelirlerin birleştirilerek beyanı hükme bağlanmıştır.

Özetle, birinden fazla işverenden alınan ücret geliri tutarı (2022 yılı için), 70.000 TL; tek işverenden alınan da ise, 880.000 TL’yi aşması halinde, ücretliler de yıllık beyanname vermek zorundadır.

5-Özet ve Sonuç

Ücretin tutarı, yukarıda belirtilen hadleri aşması halinde, bu ücretlilerin de yıllık beyanname vermeleri zorunludur.

Birden fazla işverenden ücret alan, gerek kamu ve gerekse özel sektör görevlileri üst yöneticilerinin, bu durumu bildiklerinden eminiz ve yıllık gelir vergisi beyannamesini vermişlerdir.

Aksi taktirde, bu kişilerin elde ettiği ücret gelirlerinin tutarının tespiti, günümüz elektronik ortamında çok kolay ve basittir. Bu durumun, Gelir İdaresince izlendiğinden kesinlikle eminiz.

Beyanname vermedikleri tespit edilir ise, haklarında vergi ziyaı cezası ve gecikme zammı/faizi uygulanır.

İlave Not: 

Son günlerde medyada ücretlilerin vergilendirilmesi ile olarak “yapılan zamların vergi yoluyla geri alındığı” eleştirisi getirilerek bu durumun vergi tarifesinin değiştirilmesi yoluyla giderilmesi ifade edilmektedir.

Vergi tarifesi değişikliği kanun yolu ile olur. Halbuki söz konusu değişiklik  tevkifatların düzenlendiği Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesindeki yer alan oranlarda Cumhurbaşkanı Kararı ile yapılacak bir düzenleme ile kanunda değişikliğe gidilmeden de yapılabilir.