Cemil GÜNDÜZ

TÜİK tarafından 2020 yılında yayımlanan veriye göre yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha yukarı yaştaki nüfus, 2015 yılında 6 milyon 495 bin 239 kişi iken son beş yılda %22,5 artarak 2020 yılında 7 milyon 953 bin 555 kişi oldu. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 2015 yılında %8,2 iken, 2020 yılında %9,5’e yükseldi. Yaşlı nüfusun 2020 yılında %44,2’sini erkek nüfus, %55,8’ini kadın nüfus oluşturdu.

Nüfus projeksiyonlarına göre yaşlı nüfus oranının 2025 yılında %11,0, 2030 yılında %12,9, 2040 yılında %16,3, 2060 yılında %22,6 ve 2080 yılında %25,6 olacağı öngörüldü.

Özet olarak ülkemizde nüfus yaşlanmaktadır. Ve yaşlı nüfus sosyal güvenlik anlayışı çerçevesinde çalışan genç nüfus tarafından subvanse edilmekte olup yaşlı nüfusa çeşitli koşullarda Sosyal Güvenlik Kurumlarınca maaş ve ödemelerde bulunulmaktadır.

Yaşlılık toptan ödemesi de yaşlılar için Sosyal Güvenlik Mevzuatımız çerçevesinde gerçekleştirilen bir ödeme olup sigortalıların emeklilik için gerekli yaş şartını doldurduğu halde prim ödeme gün sayısı veya sigortalılık süresini tamamlayamadığı için yaşlılık aylığı bağlanamaması durumunda, sigortalının talebi üzerine adına yapılan prim ödemesinin kendisine toplu olarak iadesi şeklindeki bir uygulamadır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile diğer konularda olduğu gibi toptan ödeme konusunda da 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) sigortalıları açısından birliktelik sağlanmıştır. Yaşlılık toptan ödemesi ile ilgili düzenleme 5510 sayılı Kanun’un 31. maddesinde yer almaktadır.

Makalemizde 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesinden sonra yaşlılık toptan ödemesinin hangi hallerde ve hangi kurallar çerçevesinde ödeneceği hususlarına açıklık getirilecektir.

5510 SAYILI KANUN ÇERÇEVESİNDE TOPTAN ÖDEME

5510 sayılı Kanun’da yaşlılık toptan ödemesi ve ölüm toptan ödemesi olmak üzere iki çeşit toptan ödeme bulunmaktadır.

Yaşlılık toptan ödemesi sigortalıların kendilerine yapılmakta iken, ölüm toptan ödemesi hak sahiplerine (eş, çocuk, ana ve baba) yapılmaktadır.

Her iki toptan ödeme türü de uzun vadeli sigorta kollarından sağlanan bir yardımdır ve uzun vadeli sigorta kolları olan malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası primlerinin iadesini kapsamaktadır.

YAŞLILIK TOPTAN ÖDEMESİ

Yaşlılık toptan ödemesini, 2008 Ekim ayı başından öncesi ve sonrasına ait primlerin iade edilmesi şeklinde ikiye ayırıp incelemek konunun anlaşılabilmesi açısından faydalı olacaktır;

1. 2008/Ekim Ayı Başından Öncesi Geçen Sürelere İlişkin Yaşlılık Toptan Ödeme Uygulaması

5510 sayılı Kanun’da sigortalıların 2008/Ekim ayı başından öncesinde geçen sürelere ait primlerin yaşlılık toptan ödemesi olarak ödenmesi hususunda geçici madde düzenlenmiştir.

Kanun’un geçici 5. maddesinin birinci fıkrasında, “Bu Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için bu Kanun’a göre yapılacak toptan ödemelerin, bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önceki hizmet sürelerine ait bölümü, bu Kanunla bazı maddeleri yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerine göre bu Kanun’un yürürlük tarihi itibarıyla hesaplanarak, bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih ile toptan ödemenin yapılmasına ilişkin yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için her yılın güncelleme katsayısı ile çarpılarak bulunan tutar, bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten sonraki süreler için bu Kanun’a göre hesaplanan toptan ödeme tutarına ilave edilerek ödenir.” Hükmü yer almaktadır.

Görüleceği üzere anılan geçiş maddesi yalnızca 4/1-(a) ve 4/1-(b) sigortalılarının, Kanun’un yürürlük tarihinden önce geçen hizmetlerine ait primlerin Kanun’un yürürlük tarihine kadar ve daha sonrasında nasıl hesaplanacağını kapsamaktadır. 4/1-(c) sigortalıları bu kapsamda değildir.