İmdat TÜRKAY

 Vatandaşlar Tarafından İhbar Bildirimleri Hangi Kuruma Yapılır?

Vergi kayıp ve kaçağı hakkında ihbarda bulunmak isteyen kişiler, yazılı bir dilekçe ile Gelir İdaresi Başkanlığı veya Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının merkez veya illerdeki birimlerine elden veya posta ile ihbar da bulunabilecekleri gibi, Hazine ve Maliye Bakanlığının ilgili birimlerinin internet sayfalarına kimlik ve adres belirtilmek suretiyle elektronik posta yoluyla da ihbarda bulunabilmektedir. İhbar bildirimlerinin Gelir İdaresinin çağrı merkezi üzerinden yapılması da mümkün bulunmakta olup, Vergi İletişim Merkezi (VİMER-189), danışmanlık hizmetinin yanı sıra, telefonla ve internet ortamında ihbar bildirimlerini de almaktadır.
Bilindiği üzere Vergi İletişim Merkezi, kamunun ilk profesyonel çağrı merkezi olarak açıldığı 1.3.2008 tarihinden itibaren yurt dışı ve tüm illerden gelen çağrılara hizmet vermektedir. Vergi İletişim Merkezi; danışmanlık, vergi kayıp ve kaçağı konusunda ihbar bildirimleri alma, borç sorgulama, sunulan elektronik hizmetler konusunda danışmanlık, borçlu mükellefleri telefon aracılığıyla bilgilendirme, mükelleflerin ilettikleri bazı işlem talepleri ile sunulan hizmetlere ilişkin önerilerini ilgili birimlere iletme, yabancı uyruklu kişilere ve kurumlara vergi ile ilgili konularda İngilizce e-posta danışmanlık hizmeti sunmaktadır.(4) VİMER, 2009 yılından bu yana vatandaşların ihbarlarını almakta ve sonuçlandırılması için ilgili birimlere itikal ettirmektedir.
Muhbirlerin Gelir İdaresi Başkanlığının internet sayfası (www.gib.gov.tr) üzerinde yer alan “Vergi İhbarı” menüsünü kullanarak online olarak ihbarda bulunması mümkün bulunmaktadır. Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı bulunan Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının internet sayfasında yer alan (https://ihbar.vdk.gov.tr) “VDK İhbar” bölümünden ihbarda bulunmak mümkün bulunmaktadır. Benzer şekilde e-Devlet üzerinden de ihbarda bulunmak mümkündür. İnternet ortamında ihbarda bulunabilmek için yasal ve idari düzenlemeler gereğince, ihbarın değerlendirmeye alınabilmesi için ihbarda bulunan kişinin T.C. Kimlik Numarası ile adresinin girilmesi gerekmektedir.
Hazine ve Maliye Bakanlığınca yürütülen kayıt dışı ekonomi ile mücadele çalışmaları kapsamında vatandaşların ihbar ve şikâyetlerini kolay, hızlı ve istedikleri her an (7/24) yapabilmelerine imkân sağlamak amacıyla ihbar kanallarına ilişkin olarak; resmi internet sayfası (gib.gov.tr), Dijital Vergi Dairesi (dijital.gib.gov.tr), GİB Mobil ve Vergi İletişim Merkezi (189) hizmetleri güncellenmiştir. Ayrıca; BİP Vergi İhbarı Servisi, X ve Instagram İhbar Hesapları (“gibihbar” üzerinden “DM-Direkt Mesaj” yoluyla) ve WhatsApp İhbar Hattı (0 552 189 0 189) hizmete açılmıştır.
Kayıt dışı ekonomi ile mücadele çalışmaları kapsamında vatandaşların ihbar ve şikâyetlerini kolay, hızlı ve istedikleri her an (7/24) yapabilmelerine imkan sağlamak amacıyla ihbar kanalları genişletilmiştir. Mevcut ihbar kanalları yoluyla vatandaşların ihbarda bulunabilecekleri konular genellikle şöyle olmaktadır;
- Düşük KDV Oranı Uygulanması
- IBAN Yolu ile Ödeme Talep Edilmesi
- Fiş/Fatura Verilmemesi
- Başka İşletmenin POS Cihazının Kullanılması
- Mükellefiyet Kaydının Olmaması
- Sahte/ Yanıltıcı Belge Düzenlenmesi veya Kullanılması
- Personel Ücretinin Elden Ödenmesi
- Kira Gelirinin Beyan Edilmemesi
- Tapu Harcının Eksik Ödenmesi
- Kaçak Ürün Satışının Yapılması
Vatandaşlar, yaptıkları ihbarlar hakkında yapılan denetim işlemleri hakkında bilgi talep etmek istemesi durumunda, yapacakları ihbar ve şikâyetlerini, Vergi İletişim Merkezi ihbar hattını (189) arayarak ya da gib.gov.tr’deki Dijital Vergi Dairesinde (dijital.gib.gov.tr) yer alan Vergi İhbarı bölümünden kayıt numarası alarak yapmaları gerekmektedir.(5)

İhbar Dilekçesinde Olması Gereken Hususlar Nelerdir?
Vatandaşlar tarafından vergi kayıp ve kaçağını ihbar edenlere ödenen ihbar ikramiyesi, 1931 tarihinde yürürlüğe giren ve halen uygulanmakta olan 1905 sayılı Kanun hükümlerine göre ödenmektedir. İhbar müessesesi kapsamında verilen ihbar dilekçeleri Anayasanın 74 üncü maddesinde siyasi hak olarak yer alan “Dilekçe Hakkı”nın kullanma biçimi olan 01.11.1984 tarih ve 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun hükümlerine göre verilmekte ve değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. İhbar dilekçelerinin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından işleme konulmasının hukuki dayanağı da bu Kanun hükmü olup, Bakanlık tarafından yapılan düzenlemelerin dayanağı da aynı şekilde söz konusu Kanundur. 3071 sayılı Kanunun 4’üncü maddesine göre dilekçelerde dilekçe sahibinin adı, soyadı ve imzası ile iş veya ikametgah adresinin bulunması gerekmektedir. Aynı Kanunun 6’ncı maddesinde ise;
Belli bir konuyu ihtiva etmeyen,
Yargı mercilerinin görevine giren konularla ilgili olan,
4’üncü maddede yer alan şartlardan herhangi birini taşımayan,
dilekçelerin incelenemeyeceği hükme bağlanmıştır.
Öte yandan, Dilekçe ve Bilgi Edinme Hakkının Kullanılması ile ilgili olarak çıkarılan 2004/12 sayılı Başbakanlık Genelgesinin 1/a bendinin ikinci fıkrasında, “Ad, soyad ve adres bulunmayan, imza taşımayan, belli bir konuyu içermeyen, ya da yargı mercilerinin görevine giren konularla ilgili dilekçeler cevaplandırılmayacaktır. Ancak, bu unsurları ihtiva etmemekle birlikte, başvurulara olayla ilgili inandırıcı mahiyette bilgi ve belgeler eklenmiş veya somut nitelikte bilgi, bulgu ya da olaylara dayanılıyor ise, bu hususlar ihbar kabul edilerek idarece işlem yapılabilir.” denilmektedir.
Vergi ve kayıp ve kaçağına sebebiyet veren kişi veya kurumlar hakkında vatandaşlar tarafından ikramiye talepli olarak yazılı ihbarda bulunulması gerekmektedir. Dolayısıyla, sözlü olarak yapılan ihbarlara istinaden inceleme yapılıp, ikramiye ödenmesi mümkün değildir. Yazılı olarak verilecek ihbar dilekçelerinin yukarıdaki şartlar dahilinde Hazine ve Maliye Bakanlığının merkez ve taşra birimleri ile denetim birimlerine elden veya posta ile yapılabileceği gibi Bakanlığın muhtelif web sayfalarına kimlik ve adres belirtilmek suretiyle elektronik posta yoluyla da yapılabilir. Ancak, ihbar ikramiyesi talep edilen ihbara konu verginin devamlılık gösteren vergilerden olması ve ihbarın 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre 5 yıllık tarh zamanaşımı süresi içinde yapılması gerekmektedir.

Gerekli Şartları Taşımayan İhbar Dilekçeleri Hakkında Yapılan İşlem Nedir?