Cihan TEKİN

GİRİŞ

Merkezi Paris’te bulunan Uluslararası Ticaret Odası (International Chamber of Commerce-ICC) tarafından yayınlanan “Incoterms”, uluslararası ticaret hareketlerinde anlaşmazlıkları, uyuşmazlıkları ve hukuksal ihtilafları ortadan kaldırmak ve böylece alıcı ile satıcının gereksiz yere para ve zaman kaybını önlemek amacıyla, alım ve satım işlemlerine bazı kurallar getirmiş ve bu düzenlemeleri ilk kez 1936’ da “ Incoterms “ adıyla yürürlüğe koymuştur. Milletlerarası Ticaret Odası (MTO) tarafından düzenlenen bu yeknesak kurallar genel kabul görmüş kurallardır.

Incoterms’in amacı malın teslimi ile ilgili olarak dış ticaret alanında en yaygın kullanılan terimlerin yorumunu yapmak, bunun için bir takım uluslararası kurallar oluşturmak ve böylece bu tür terimlerin dış ticaret faaliyeti içerisinde yer alan tarafların farklı yorumlamalarının önüne geçmektir.

1. ULUSLARARASI TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ

1.Tanım ve Uluslararası Ticarette Teslim Şekilleri Hakkında Genel Bilgi

Incoterms, ülkemizdeki anlamı ile teslim şekilleri bir dış ticaret işleminde alıcı ve satıcının sorumluluklarının nerede başlayıp nerede sona ereceğini gösteren uluslararası kurallar bütünüdür.(1)

Incoterms’ler E, F, C ve D olmak üzere dört gruba ayrılmıştır. Bu grupları birbirinden ayıran temel özellikler şunlardır:(2)

E grubunda ithalatçı malları ihracatçının iş yerinden almaktadır.

F grubunda ihracatçı malları alıcının belirleyeceği uluslararası nakliyeciye teslim eder. Burada önemli olan nokta ise navlun bedelinin alıcı tarafından karşılanmasıdır.

C grubunda ise F grubuna, yani ihracatçının malları uluslararası nakliyeciye teslimine ek olarak navlun bedelini hatta bazı çeşitlerinde ise sigorta bedelini ödemesi de eklenir. Burada önemli olan nokta ise ihracatçının navlun bedelini ve bazı durumlarda sigorta bedelini de ödemesine rağmen riskin alıcı üzerinde olmasıdır.

Son olarak D grubunda, ihracatçı uluslararası nakliye masraflarını (navlun) ödemekle birlikte, malları alıcının belirlediği yere teslim edene kadarki kısmın riskini de üstlenir.

2. Uluslararası Ticarette Teslim Şekilleri (Incoterms)

Uluslararası teslim şekilleri ihracatçı ya da ithalatçının hangi giderleri (eşya kıymeti yanında, navlun, sigorta, vergiler gibi) üstlenmesi gerektiğini gösteren kurallardır.(3)

Incotermslerin kullanılmasına ilişkin olarak bilinmesi gerekli hususlar şunlardır:

1- Incotermslerden yararlanılması, ancak sözleşme taraflarının sözleşmede bu kurallara açıkça atıfta bulunulmasına bağlıdır. Bir mal satım sözleşmesine Incoterms kurallarının uygulanması isteniyor ise, bu hususun sözleşmede açık şekilde, yer adı ve seçilen Incoterms kuralı da belirtilmek suretiyle belirtilmesi gerekir. Seçilen Incoterms kuralının, satım sözleşmesine konu olan mala, ilgili malın taşıma şekline ve her şeyin üzerinde sözleşme taraflarının sözleşmeye eklemek istedikleri ek taraf yükümlülüklerine örneğin, taşımaya ilişkin organizasyonun veya sigortanın, satıcı mı yoksa alıcı mı tarafından gerçekleştirileceği konusundaki yükümlülük düzenlemesine uygun olması gerekir. Yine, seçilen Incoterms kuralı, ancak sözleşme taraflarının bir yer veya liman adı belirtmeleri halinde işler hale gelir ve sözleşme tarafları ilgili yeri veya limanı ne kadar net belirlerlerse Incoterms kuralı sözleşme tarafları lehine en iyi şekilde işler.

- Incoterms, yalnızca mal satım sözleşmelerinde kullanılan terimlerle ilgili olup, malın taşınması hususunda taşıyıcı ile akdedilen taşıma sözleşmelerinde yer alan terimlerle ilgili değildir. Satım sözleşmelerinde tarafların hak ve yükümlülüklerinin belirtilmesi, bu sözleşmeye konan üç harften (kod) oluşan bir kısaltma ile mümkün olabilmektedir, ancak Incoterms kurallarını uygulamak isteyen taraflar, yapacakları satım sözleşmelerinde bu kuralların geçerli olacağını Incotermsin hangi versiyonunu kabul ettiklerini de içerecek şekilde ayrıca belirtmelidirler.

- Incotermslerde her konu değil, esas olarak malların teslimi, hasarın geçişi masrafların paylaşımı ve belgelere ilişkin yükümler düzenlenmiştir. Ödeme ve ödeme yöntemleri, mülkiyetin geçişi, taşıma ve sigorta sözleşmenin ifasına ilişkin diğer konular ve uyuşmazlıkların çözümü ise ele alınmamıştır.

Yukarıda belirttiğimiz üzere Uluslararası Teslim Şekilleri ihracatçı ya da ithalatçının hangi giderleri üstlenmesi gerektiğini gösteren kurallardır.

İthalat ve ihracatta genel hatlarıyla aşağıdaki giderler/masraflar yapılmaktadır.(4)

- İhracat Limanına Taşıma

- İhracat Limanında Boşaltma

- İhracat Limanında Yükleme

- İthalat Limanına Taşıma

- Sigorta

- İthalat Limanında Boşaltma

- İthalat Limanında Araca Yükleme

- İthalat Gümrük Vergileri

- Varış Noktasına Taşıma

Bu giderler teslim şekline göre alıcı veya satıcı tarafından karşılanmaktadır.

Aşağıdaki tablo teslim şekillerine göre alıcı ve satıcının yükümlülüklerini göstermektedir.(5)

2.1. EXW Teslim (Ex Works-İhracatçının İş Yerinde Teslim)