Levent BAŞAK

1. GİRİŞ
Türkiye’de en yaygın şekilde kurulan şirketlerden bir tanesi de limited şirketlerdir. Limited şirketler anonim şirketlere göre kuruluş formalitesi az olduğundan ve asgari sermaye kriteri de dikkate alındığında yabancı yatırımcılar tarafından tercih edilen bir şirket türü olarak karşımıza çıkmaktadır.
Limited şirketlerde de diğer şirketlerde olduğu gibi faaliyette devamlılık esastır. Ancak çeşitli sebeplerle limited şirketlerde ortakların ortaklıktan çıkmak istemesi durumunda limited şirketlerin faaliyetini devam ettirmek mümkün olamayacağından limited şirketlerin tasfiyesi söz konusu olabilmektedir.
Türkiye’de kurulmuş olan limited şirketlerin yabancı ortaklarının mukim oldukları ülkede iflas etmesi ve Türkiye’de kurulmuş şirketteki ortaklığının devamının zora girmesi durumunda yabancı ortaklar ortaklıktan çıkma hakkını kullanarak Türkiye’de kurulmuş limited şirketteki ortaklığına son verebilmektedir.
Tarafımıza bu konuda yöneltilen sorulara cevap vermek adına bu makalemizde, özellikle yabancı ortakların katılımıyla Türkiye’de kurulmuş olan limited şirketlerin yabancı ortaklarının yurt dışında iflas etmesi durumunda Türkiye’deki ortaklığına son verip veremeyeceği ve bunun için yapılması gerekenler analiz edilecektir.
2. TÜRK TİCARET KANUNUNUN 638’İNCİ MADDESİNE GÖRE ORTAKLIKTAN ÇIKMA
6102 sayılı “Türk Ticaret Kanunu’nun” (TTK’nın)(1) 638’inci maddesinde limited şirketlerde “ortaklıktan çıkma” halleri düzenlenmiştir. Madde hükmünde yapılan düzenleme aşağıdaki gibidir:
“MADDE 638- (1) Şirket sözleşmesi, ortaklara(2) şirketten çıkma hakkını tanıyabilir, bu hakkın kullanılmasını belirli şartlara bağlayabilir.
(2) Her ortak, haklı sebeplerin varlığında şirketten çıkmasına karar verilmesi için dava açabilir. Mahkeme istem üzerine, dava süresince, davacının ortaklıktan doğan hak ve borçlarından bazılarının veya tümünün dondurulmasına veya davacı ortağın durumunun teminat altına alınması amacıyla diğer önlemlere karar verebilir.”
TTK’nın 638’inci maddesinde yapılan düzenleme uyarınca Türkiye’de tamamı ve/veya bir kısmı yabancı sermaye ile kurulmuş bir limited şirkette şirketin ortaklarının (yerli veya yabancı) ortaklıktan çıkabilmesi için aşağıdaki şartların mevcudiyeti gereklidir.
1- Limited şirketlerde ortakların ortaklıktan çıkma hakkını kullanabilmesi için limited şirket sözleşmesinde bu konuda açık bir hükmün bulunması gerekir.
Demek oluyor ki limited şirketlerde şirket ortakları tek yönlü irade beyanı ile ortaklıktan ayrılamayacaktır. Şirket ortaklarının ortaklıktan ayrılabilmesi için limited şirket sözleşmesinde bu konuda ortaklara yetki verilmesi gerekir. Ayrıca ortaklara verilen yetkinin bütün ayrıntılarının ve şartlarının(3) sözleşmede hüküm altına alınması gerekir.
2- Limited şirket sözleşmesinde sözleşmede hangi durumlarda ortakların ortaklıktan çıkma hakkını kullanabileceğine yönelik düzenleme yer almalıdır.
3- Limited şirket sözleşmesinde ortakların ortaklıktan çıkması için özel bazı şartlar öngörülmüşse bu şartların yerine getirilmesi gerekir.
4- Limited şirketlerde her ortak, haklı sebeplerin varlığında şirketten çıkmasına karar verilmesi için dava açabilecektir. Yabancı ortağın dava açması durumunda davanın Türkiye’de açılacağı tabiidir.
Bu da göstermektedir ki limited şirketlerde şirket ortaklarının ortaklıktan ayrılması için ya şirket sözleşmesinde açık bir hükmün bulunması ve sözleşme ile getirilmiş olan şartların sağlanması veya ortağın haklı sebeplerle ortaklıktan ayrılmak için dava açması ve ayrılmanın dava sonucuna göre yapılması gerekir.
Türkiye’de kurulmuş olan yabancı ortaklı limited şirketlerde şirketin esas sermayesi yabancı ortak tarafından sağlanıyorsa ve bu ortağın yurt dışında iflas etmesi durumunda Türkiye’deki şirket ortaklığından ayrılmak istiyorsa bu durum Türkiye’deki şirketin faaliyetine devam edip etmeyeceğini de belirleyecektir.
Bu gibi durumlarda Türkiye’de kurulacak olan yabancı ortaklı limited şirketlerde limited şirket sözleşmelerinde her durum değerlendirilmeli ve ortaklıktan çıkma durumu ayrıntılı olarak düzenlenmelidir. Yani limited şirket sözleşmesinde yerli ve yabancı ortakların ortaklıktan çıkma durumlarının ayrıntılı bir şekilde düzenlenmesi gerekir.
Şayet limited şirket sözleşmesinde şirketin yabancı ortaklarının yurt dışındaki işlerinin bozulması ve bu nedenle yabancı ortağın yurt dışında iflas etmesi gibi durumlarla karşılaşması hâlinde Türkiye’deki ortaklığına da son verebileceği hususu düzenlenmişse sözleşmede yer alan bu kayıt esas alınmak suretiyle yabancı ortağın Türkiye’deki limited şirket ortaklığına son verebilecektir.
Bu noktada uygulamada tanık olduğumuz şu hususu da belirtmek gereklidir: Türkiye’de özellikle tek ortaklı olarak kurulan limited şirketlerde yabancı ortağın yurt dışında iflas etmesi gibi nedenlerle Türkiye’deki şirketin faaliyetinin devamının zora girmesi durumunda limited şirket sözleşmelerinde “yedek ortak” belirlenebilmektedir. Uygulamada tanık olduğumuz bu garanti müessesesinin tek ortaklı olarak kurulan limited ve anonim şirketler için önemli olduğunu düşünüyoruz.
Sözleşmede bu konuda yer alan şartlarda; şayet kurulmuş olan limited şirketin yabancı ortağının yurt dışında işlerinin bozulması ve/veya iflas etmesi gibi nedenlerle Türkiye’deki şirketin varlığının devamının mümkün olamaması durumunun ortaya çıkması hâlinde yabancı ortağın önereceği bir diğer yabancı ortak bu noktada devreye girebilmekte ve limited şirketin ortaklarının değişimi suretiyle Türkiye’deki şirketin faaliyetinin devamı sağlanabilmektedir.
Bu yönüyle limited şirket sözleşmelerinde yer alan bu gibi kayıtların çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu nedenle de Türkiye’de özellikle tek ortaklı olarak kurulan limited ve anonim şirketlerde “yedek ortak” müessesesinin şirket sözleşmelerinde yer almasına ihtimam gösterilmelidir. Böylece Türkiye’de kurulmuş olan şirketlerde şirketlerin faaliyetlerinin devamı mümkün olabilecektir.
3. ORTAKLIKTAN ÇIKMA DURUMUNDA ORTAĞA AYRILMA AKÇESİ ÖDENMESİ