Serhat TUNCER

Vergi, kamu harcamalarının finanse edilmesi amacıyla mükelleflerden zorla tahsil edilen ve karşılıksız olan ayni veya nakdi değerlerdir. Ülkemiz vergi sisteminde vergiler, gelir üzerinden alınan vergiler, servet üzerinden alınan vergiler ve harcamalar üzerinden alınan vergilerden oluşmaktadır.

7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi İle Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile birlikte1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’na “Değerli Konut Vergisi” kısım başlığı altında 42 ila 49’uncu maddeler eklenerek servet üzerinden alınan vergilere yeni bir vergi eklenmiştir. Değerli konut vergisinin yürürlüğe girmesinden kısa bir süre sonra 7221 sayılı Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun Dördüncü Kısmında yer alan “Değerli Konut Vergisi’ne ilişkin olarak 1319 sayılı Kanunun bazı maddelerinde değişiklikler yapılmıştır.

Bu kanuni düzenlemelerin ardından, Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 15.01.2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Değerli Konut Vergisi Uygulama Genel Tebliği ile 7194 sayılı Kanun ile ihdas edilen ve 7221 sayılı Kanunla üzerinde bazı değişikliklere gidilen değerli konut vergisinin uygulanmasına ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.

Bu çalışmamızda, yapılan yasal düzenlemeler çerçevesinde değerli konut vergisinin konusuna, mükellefine, bu vergiden muaf olanlara, matrahına, oranına ve 2021 yılında bu verginin beyanına ilişkin açıklamalara yer verilecektir.

DEĞERLİ KONUT VERGİSİNİN KONUSU

Verginin konusu, üzerine vergi konulan ve bu nedenle doğrudan veya dolaylı olarak verginin kaynağını oluşturan ekonomik değerlerdir.Değerli konut vergisinin konusu ise, Türkiye sınırları içinde bulunan ve bina vergi değeri, 1319 sayılı Kanunun 42’nci maddesi ile belirlenen tutarı aşan mesken nitelikli taşınmazlar değerli konut vergisinin konusunu teşkil etmektedir.

Değerli konut vergisi uygulamasında “mesken nitelikli taşınmaz” kavramı, mesken niteliğine sahip binalar ile birden fazla bağımsız bölümden oluşan binalarda her bir bağımsız bölümü ifade etmektedir. Her bir bağımsız bölüm vergilendirme açısından ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Taşınmazın mesken niteliğine sahip olup olmadığının belirlenmesinde, taşınmazın kayıtlardaki niteliğinin yanı sıra fiilen kullanım durumuna da bakılır.

Bina vergi değeri ise, 1319 sayılı Kanunun 29’uncu maddesine göre binalar için hesaplanan bedeli ifade etmektedir. Söz konusu bu değer, taşınmazın bulunduğu yerdeki belediyeden ilgililerince temin edilir.

DEĞERLİ KONUT VERGİSİNİN MÜKELLEFİ

Genel tanımıyla vergi mükellefi, vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettübeden gerçek veya tüzel kişilerdir. Değerli konut vergisinin mükellefi, mesken nitelikli taşınmazların maliki, varsa intifa hakkı sahibi, her ikisi de yoksa mesken nitelikli taşınmaza malik gibi tasarruf edenlerdir.

Buna göre, mesken nitelikli taşınmaza ilişkin değerli konut vergisini bu taşınmazın maliki öder. Mesken nitelikli taşınmaz üzerinde intifa hakkı varsa vergi, bu hakkın sahibi tarafından ödenir. Ancak, mesken nitelikli taşınmazın maliki veya intifa hakkı sahibi bulunmuyorsa bu taşınmaza malik gibi tasarruf edenler vergiyi ödemekle mükelleftirler.

Ayrıca, mesken nitelikli bir taşınmaza paylı mülkiyet halinde malik olanlar, hisseleri oranında mükellef olurlar. Elbirliği mülkiyette ise, malikler vergiden müteselsilen sorumludurlar.

Verginin doğru kişilerden tahsil edilebilmesi açısından vergi mükellefiyetinin başlangıç tarihinin belirlenmesi önem arz etmektedir. Bu sebeple yapılan yasal düzenlemelerle değerli konut vergisi mükellefiyet başlangıç tarihleri özellikle hüküm altına alınmıştır. Yasal düzenlemelere göre, değerli konut vergisi mükellefiyeti;

a) Mesken nitelikli taşınmazın bina vergi değerinin 1319 sayılı Kanunun 42’nci maddesinde belirtilen tutarı aştığı tarihi,

b)1319 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinin (1) ilâ (7) numaralı fıkralarında yazılı vergi değerini tadil eden sebeplerin doğması halinde bu değişikliklerin vuku bulduğu tarihi,

c) Muafiyetin sukut ettiği tarihi,takip eden yıldan itibaren başlar.

Bina vergi değerinin, 1319 sayılı Kanunun 42’nci maddesinde yer alan ve ilgili yılda uygulanacak olan tutarı aşması halinde, bu durumun gerçekleştiği tarihi takip eden yılın başından itibaren değerli konut vergisi mükellefiyeti başlayacaktır.

Yanan, yıkılan, tamamen kullanılmaz hale gelen veya vergiye tabi iken muaflık şartlarını kazanan mesken nitelikli taşınmazlardan dolayı mükellefiyet, bu olayların vuku bulduğu tarihi takip eden taksitten itibaren sona erer.

Ayrıca, değerli konut vergisine tabi olan mesken nitelikli taşınmazların daha sonraki yıllarda bina vergi değerinin, beyannamenin verileceği yılda geçerli olacak tutarın altında kalması halinde, bu durum mükellef tarafından tevsik edici belgeler ile birlikte ilgili vergi dairesine bildirilir ve ilgili yıla ilişkin beyanname verilmez.

Örnek: Mükellef (A)’nın, değerli konut vergisine tabi mesken nitelikli 3 adet taşınmazı bulunmaktadır. Bu taşınmazlardan, birinci taşınmazın 2020 yılı bina vergi değeri 5.500.000-TL, ikinci taşınmazın 2020 yılı bina vergi değeri 6.000.000-TL, üçüncü taşınmazın 2020 yılı bina vergi değeri 6.500.000-TL’dir.

Mükellef (A)’ya ait mesken nitelikli taşınmazların 2020 yılı bina vergi değerleri 1319 sayılı Kanunun 42’nci maddesinde belirtilen değeri aştığından söz konusu taşınmazlar değerli konut vergisinin konusuna girmektedir. Dolayısıyla, mükellef (A)’nın mükellefiyeti, takip eden yıl olan 2021 yılı başından itibaren başlayacaktır.

Mükellef (A) 2021 yılına ilişkin değerli konut vergisi beyannamesini 2021 yılı Şubat ayının 20’nci günü sonuna kadar vermiş olup tahakkuk eden verginin ilk taksitini Şubat ayının sonuna kadar ödemiştir. Mükellef (A) 2020 yılı bina vergi değeri 6.000.000-TL olan mesken nitelikli taşınmazını 2021 yılı Mayıs ayı içerisinde mükellef (B)’ye satmıştır.

Bu durumda, mükellef (A) tahakkuk eden değerli konut vergisinin ikinci taksitini de Ağustos ayı sonuna kadar ilgili vergi dairesine ödeyecektir.

Mükellef (A), değerli konut vergisi konusuna giren söz konusu mesken nitelikli taşınmazını mükellefiyetinin başladığı 1 Ocak ile 20 Şubat tarihleri arasında elden çıkarması durumunda da 20 Şubat 2021 tarihine kadar vermesi gereken beyannameye bu taşınmazını dahil edecek ve bu taşınmaz için tahakkuk edecek verginin tamamını ödemekle mükellef olacaktır.

DEĞERLİ KONUT VERGİSİNDEN MUAF OLAN TAŞINMAZLAR