Mehmet Ali YAPRAK

1. TİCARİ TAKSİ SAHİPLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 37. Maddesinde Ticari Kazancın tarifi yapılmış ve46-47 ve 48. Maddelerinde basit usule göre ticari kazancın esaslarına değinilmiştir.

Türkiye’de mükellef olan olan ticari taksi sahipleri 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 46-47 ve 48. Maddelerindeki esaslara göre Basit Usulde çalışan mükellefler olarak yer almaktadırlar. Bununla birlikte bazı özel durumlarda taksi sahipleri gerçek usulde vergi mükellefi olabilmektedirler. T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın ilgili birimlerince verilen çeşitli özelgeler bu özel durumlara yer vermektedir. Makalemizin sonraki bölümünde bu özel durumlara yer vereceğiz.

2. TİCARİ TAKSİ SAHİPLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİNDE ÖZEL DURUMLAR

Gelir Vergisi Kanunu’nun ilgili maddelerince belirtildiği üzere taksi sahipleri söz konusu taksicilik faaliyeti dolayısıyla basit usul esasına göre vergilendirilen mükellefler arasındadır. Bununla birlikte çeşitli özel durumlar bulunmaktadır. Bu durumlardan bazılarına aşağıda yer verilmiştir.

1-Gerçek Usulde Kayıtlı Mükellefin Aracını Kiraya Vermesi Durumunda Mükellefiyeti

T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı Balıkesir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 07.12.2010 tarih ve B.07.1.GİB.4.10.15.01-2010-GVK-1321—31 sayılı özelgesinde gerçek usulde vergilendirilen bir taksi sahibinin, taksisini kiraya verdiği, başka bir faaliyetinin olmadığı ve bu nedenle ticari taksi işletmek dolayısıyla bulunan mükellef kaydının silinmesi ve taksinin kiralanması durumuyla ilgili tarafına bilgi verilmesini isteyen mükellefe aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır:

“193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37’nci maddesinde, her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu hükme bağlanmıştır. Kanunun 70 inci maddesinde ise

“Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyetleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır:

…

8-Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri.

Yukarıda yazılı mallar ve haklar ticari veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu takdirde bunların iratları ticari veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanır. Tüccarlara ait olsa dahi, işletmeye dahil bulunmayan gayrimenkullerle haklar hakkında bu bölümdeki hükümler uygulanır….” hükmü yer almaktadır.

Bu hüküm ve açıklamalara göre, Kanun maddesinde geçen “ticari işletmeye dahil olma” ifadesinden, bilanço esasına tabi olan işletmelerde bilançonun aktifinde kayıtlı mal ve hakların, işletme hesabı esasına göre defter tutan ferdi işletmelerde ise işletme faaliyetiyle doğrudan ilgili olan ve envantere alınmış bulunan iktisadi kıymetlerin anlaşılması gerekmektedir. Ayrıca, gelir vergisine tabi mükelleflerin ticari işletmesine dahil olan veya kendisi bir ticari işletme olan motorlu nakil vasıtalarının sahiplerince işletmeden çekilmeksizin diğer şahıslara kiraya verilmesi halinde elde edilen gelir ticari kazanç olarak vergilendirilecektir. Ancak, ticari işletmeye konu olan nakil vasıtasının işi bırakmaya ilişkin hükümler çerçevesinde işletmeden emsal bedeli ile çekilmesini müteakip, diğer şahıslara kiralanması halinde ise elde edilen gelirin gayrimenkul sermaye iradı olarak vergilendirileceği tabiidir. Buna göre, ticari işletmenize konu olan taksinizi işletmeden çekmeksizin kiraya vermeniz sonucunda elde ettiğiniz gelirin ticari 

 kazanç hükümlerine göre vergilendirilmesi ve elde ettiğiniz kira bedeli üzerinden fatura düzenlenmesi gerekmektedir. Ancak, ticari işletmeye konu olan söz konusu aracın işletmeden çekilmek suretiyle kiraya verilmesi halinde ise elde edilen gelirin gayrimenkul sermaye iradı olarak vergilendirileceği tabiidir.”

2-İnşa edilen konuttan kira geliri elde edilmesinin basit usul mükellefiyeti etkileyip etkilemeyeceği hk.

T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi’nın 11.09.2015 tarih ve 62030549-120[37-2015/361]-80356 sayılı özelgesinde basit usulde vergi mükellefi olan taksi işletmecisinin adına kayıtlı arsa üzerine özel inşaat yapacağını, söz konusu inşaatın biri bodrum ve dördü normal toplam beş kat ve 510 m2’den oluşacağını, inşa edilecek bağımsız bölümlerden mesken olarak kullanılacaklar dışındakileri kiraya vereceğini belirtilerek, söz konusu inşaat faaliyetinin vergi kanunları karşısındaki durumu ve bu faaliyetinin basit usul mükellefiyetine etki edip etmeyeceği hususlarında bilgi isteyen mükellefe aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır: