Cemil GÜNDÜZ

Sosyal Güvenlik sistemi, şüphesizdir ki sağladığı imkanlar açısından toplumun hepsini ilgilendiren bir yapıdır. Bu sistemin borç içinde olması gelecek kuşaklar açısından ödenecek olan emekli maaşı ve sağlık güvencesi gibi unsurları etkileyeceğinden sistemin öngörülebilir şekilde devam etmesi muhkakkak çok önemlidir.

Sosyal Güvenlik sisteminin öngörülebilir şekilde devamı da işveren ve işçilerin mevzuata uygun şekilde kaydı ve bu kişilere yönelik primlerin zamanında ödenmesi gibi basit bir esasa dayanmaktadır.

Ancak sistem ne yazıkki uygulamada bu kadar düzenli işleyememektedir. Haliyle Sosyal Güvenlik Kurumu da ödenmeyen bu prim alacakları için borçlulara ödeme emri göndermektedir. Bu ödeme emirleri muhataplara zamanaşımı süresi geçtikten sonra gönderildiğinde, silik, okunamaz, fotokopi çekilemez nitelikte basıldığında, itiraz yoluyla ilgili mevzuat karışıklığı ödeme emrinde giderilmediğinde, dava açma süresi de çok kısa olduğunda ne yapılacağı bilinememektedir. Makalemizde Sosyal Güvenlilk Kurumu tarafından gönderilen ödeme emirlerine karşı yapılabilecek işlemlerden bahsedilmiştir.

1- KISACA SOSYAL GÜVENLİK ALACAKLARI

Sosyal Güvenlik Kurumu için işverenlerden tahsil edeceği prim en önemli gelir kalemidir. Kurumun süresi içinde ödenmeyen primlerin tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uygulanır.

6183 sayılı Kanuna göre, amme alacağı, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren beş yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar. Bu nedenle, sigorta primleri de yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren beş yıllık süre içinde tahsil edilemediği takdirde zamanaşımına uğrayacaktır.

Örneğin, (A) Firmasının SGK’ya verdiği 2002/Şubat ayına ilişkin aylık sigorta prim bildirgesinden dolayı tahakkuk etmiş prim borçlarının ödeme vadesi 31/3/2002 tarihinde sona erecektir. Bu tarihte ödenmeyen prim borcu 31/12/2007 tarihinde zamanaşımına uğramış olacaktır.

2- SOSYAL GÜVENLİK ALACAKLARINDA ZAMANAŞIMI

Sosyal Güvenlik Kurumunun prim ve cezalarındaki zamanaşımları kısaca aşağıda açıklanmıştır.

2.1. Sigorta Primlerinde Zamanaşımı Süreleri

SGK’la ilgili düzenlemelerde sık değişikliğe gidildiğinden konuyu bölümlere ayırarak anlatmakta fayda vardır:

Ödeme vadesi 30/9/2008 veya öncesinde sona eren sigorta primlerinin zamanaşımı süresi, ödeme vadesi;

- 7/12/1993 ve öncesinde sona eren alacaklar için, Borçlar Kanunu hükümlerine istinaden, ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren on yıl,

- 8/12/1993 ila 5/7/2004 tarihleri arasında sona eren alacaklar için, 6183 sayılı Kanun hükümlerine istinaden, alacağın ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren beş yıl,

- 6/7/2004 ila 30/9/2008 tarihleri arasında sona eren alacaklar için, Borçlar Kanunu hükümlerine istinaden, ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren on yıl,

olarak dikkate alınacaktır.

Ödeme vadesi 1/10/2008 veya sonraki bir tarihte sona eren sigorta primi alacakları, yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren on yıllık zamanaşımı süresine tabi tutulacaktır.

Örneğin 2009/Ağustos ayına ilişkin primlerin 2009/Eylül ayı sonuna kadar ödenmesi gerekmektedir. Ödenmediğinde, 10 yıllık zamanaşımı 2009 Yılını takip eden takvim yılı başından yani 01/01/2010 tarihinde başlayacak ve 31/12/2019 tarihinde sona erecektir.

2.2. İdari Para Cezalarında Zamanaşımı

İdari para cezalarındaki zamanaşımı süreleri ise tahakkuk ve tahsil zamanaşımı olarak incelenmesi gerekmektedir.

2.2.1. Tahakkuk Zamanaşımı: