Kadir AYDIN

Devlet kurumunun ortaya çıkışından itibaren vergi, devletlerin vatandaşlarından devlet harcamalarının karşılanması amacıyla muhataplarının rızaları aranmaksızın toplanan ayni ve nakdi değerlerdir. Devletler vatandaşlarından vergi toplamak amacıyla kanunlar çıkarırlar ve gelir, servet ve harcama gibi kalemler üzerinden vergi alırlar. Vergi kanunları, verginin konusu, mükellefi, oranı, hesaplanması, istisna ve muafiyetleri gibi konuları düzenlemekle birlikte vergi ödemekle yükümlü kişilerin vergi kanunlarına aykırı davranışlarda bulunmaları durumunda karşılaşacakları cezai yaptırımları da düzenlemektedir.

Vergi kanunlarına aykırı davranışlarda bulunan mükellefler nezdinde vergi idaresi tarafından gerekli inceleme ve denetimler yapılmakta ve yapılan bu inceleme ve denetimler sonucunda vergi ziyaına sebebiyet verildiğinin tespit edilmesi durumunda, mükellefler cezalı tarhiyatlarla karşı karşıya kalabilmektedirler. Ancak, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu tespit etmeye yönelik vergi incelemesi başta olmak üzere idare tarafından gerçekleştirilen işlemler, sürecin uzamasına neden olmakta, bu durumda mükelleflerin vergiye uyum maliyetlerinin artmasına neden olmaktadır.

Vergi Usul Kanunu’nun 371’inci maddesinde yer alan pişmanlık ve ıslah müessesesi ile vergi mükelleflerine vergi ziyaına sebep olan fiillerini, bu fiiller idare tarafından öğrenilmeden önce kendileri tarafından idareye bildirmeleri durumunda vergi ziyaından kurtulma imkanı tanınmıştır. Uygulanmakta olan bu pişmanlık ve ıslah müessesesi her ne kadar mükelleflere vergi ile uyum noktasında önemli bir fırsat sunmuş olsa da yalnızca idarenin bilgisi dışında kalan vergi ziyaına sebebiyet veren fiillere uygulanabildiği için tüm mükellefleri kapsayıcı bir uygulama olmamaktaydı. Bundan dolayı, idare tarafından vergi ziyaına sebebiyet verildiğinin harici verilerle tespit ettiği hallerde vergi incelemesine başlanılmadan veya takdire sevk işlemleri yapılmadan önce mükelleflerin bu durumlarla ilgili olarak dinlenebilmesi ve mükelleflerin vergiye gönüllü uyumunun sağlanması amacıyla 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mülga 370 inci maddesi, 9/8/2016 tarihli ve 29796 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile “İzaha Davet” başlığı altında yeniden düzenlenerek vergi sistemimizde yeni bir müessese ihdas edilmiştir.

İzaha davet müessesesi, verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitlerle ilgili olarak aynı merciler tarafından mükelleflerden açıklama talep edilmesi olup bu müessese, izaha davet edilen mükelleflerle ilgili yapılan değerlendirmeler sonucunda vergi ziyaına sebebiyet vermediği anlaşılan mükelleflerin konuyla ilgili vergi incelemesine veya takdir komisyonuna sevk edilmesini önlemekte veya vergi ziyaına sebebiyet verildiği durumlarda mükellefleri belirli şartlar dahilinde indirimli ceza uygulanmak suretiyle daha ağır müeyyidelerden korumaya ve mükelleflerin vergiye gönüllü uyumuna katkı sağlamaya çalışılmıştır.

7/12/2019 tarihli ve 30971 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 25’inci maddesi ile 213 sayılı Kanunun 370’inci maddesi yeniden düzenlenmiş, ilgili madde kapsamındaki mükelleflerin söz konusu maddede yer alan indirimli ceza uygulamasından yararlanmasına ilişkin usul ve esaslarda önemli değişiklikler yapılmıştır. Yapılan bu yasal düzenlemeler sonrasında son halini alan izaha davet müessesinin uygulanma usul ve esaslarını belirlemek amacıyla Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 519 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği yayınlanmıştır.

Bu çalışmamızda 7194 sayılı kanun ile Vergi Usul Kanunu’nun 370’inci maddesinde yapılan değişiklikle ve ardından yayımlanan 519 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yeniden ele alınan izaha davet müessesi ele alınarak izaha davet müessesinin ne olduğu, müesseseden yararlanma şartlarının ne olduğu, izaha davet uygulaması ve sonuçlarının ne olduğu, sahte veya yanıltıcı belge kullanılması halinde izaha davetten yararlanma şartları ile izaha davet edilen mükelleflerin pişmanlık ve ıslah ile uzlaşma müesseselerinden yararlanma ihtimalinin olup olmadığına yönelik açıklamalara yer verilecektir.

İZAHA DAVET MÜESSESESİ TANIMI VE UYGULANMA ŞARTLARI