İmdat TÜRKAY

1. Giriş

TBMM tarafından kabul edilen 14.10.2021 tarih ve 7338 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla;(2) gelir vergisi kanunu, vergi usul kanunu, damga vergisi kanunu, katma değer vergisi kanunu, özel tüketim vergisi kanunu, bankacılık kanunu ile kurumlar vergisi kanununda değişiklikler yapılmıştır. 7338 sayılı Kanun ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununda yapılan değişikliklerden bazıları şöyledir;

Yeniden değerleme uygulamasının kalıcı hale getirilmesi,

Gider pusulasında değişiklik yapılması ve bazı belgelerin gider pusulası olarak dikkate alınabilmesi,

Usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamına alınması,

Mükelleflere günlük olarak ve Hazine ve Maliye Bakanlığının belirlediği faydalı ömür süresinden daha uzun sürelerde amortisman ayırabilmesi imkanı getirilmesi,

Pişmanlık uygulamasının vergiye uyumu artıracak şekilde etkinleştirilmesi,

Vergi cezalarındaki tekerrür uygulamasının vergi uyumunu artıracak şekilde revize edilmesi,

Karşılıklı anlaşma usulüne ilişkin hükümlerin iç mevzuatımıza eklenmesi,

2023 yılı sonuna kadar alınacak yeni makine ve teçhizatın amortisman oran ve sürelerinin, tespit ve ilan edilen faydalı ömür sürelerinin yarısı dikkate alınmak suretiyle hesaplanabilmesi,

Vergi incelemesine ilişkin süreçlerin hızlandırılması ile elektronik ortamda vergi incelemesi yapılabilmesi,

Elektronik ortamda vergi dairesi kurulabilmesinin yanı sıra vergi dairelerindeki bürokratik süreçlerin etkinleştirilmesi,

Vergi Usul Kanununun değerleme hükümlerindeki belirsizliklerin giderilmesi ve uygulama birliğinin sağlanması,

Yenileme fonu uygulamasının uygulamada ortaya çıkan hususlar dikkate alınarak revize edilmesi,

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin şüpheli alacak karşılığı ayırabilmesinin sağlanması ile şüpheli alacaklardaki belirsizlik olan dava ve icra takibine değmeyecek derecedeki küçük alacak konusunda 3.000 TL’lik sınır belirlenmesi,

Elektronik defter ve belge uygulamalarına ilişkin olarak uygulamada tereddüt yaşanan konulara açıklık getirilmesi,

Tebligat süreçlerinin etkinleştirilmesi,

İbraz edilmeyen YMM tasdik raporlarına 60 gün ek süre verilmesi.

7338 sayılı Kanunla yapılan en temel düzenlemelerden birisi de VUK’da yer alan belgelerden biri olan gider pusulası konusunda olmuştur. Gider pusulası düzenlenmesinin esaslarını değiştiren düzenleme Kanunun yayım tarihini takip eden aybaşında yani 1.11.2021 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu çalışmamızda, son düzenlemeler sonrasında gider pusulası düzenleme zorunluluğu bulunan haller, düzenleme süresi ve gider pusulası yerine geçecek belgeler hakkında açıklamalar yapılacaktır.

2. Uygulamada Yaşanan Sorunlar ve Düzenlemenin Gerekçesi

Yasal düzenlemenin genel gerekçesinde yapılan açıklamalara göre; Vergi Usul Kanununun gider pusulasım düzenleyen maddesinde değişiklik yapılarak gider pusulasının düzenleneceği azami sürenin belirlenmesinin yanı sıra gider pusulasının düzenleneceği durumlar ile gider pusulası yerine geçecek belgelerin neler olduğu hüküm altına alınmaktadır. Kayıtlı ekonomiyi teşvik etmek ve nakit kullanımının azaltılması amacıyla, vergiden muaf esnaftan yapılan mal veya hizmet alımlarının bedelinin maddede öngörülen sürede ve yine maddede sayılan kurumlar (banka, ödeme kuruluşları, PTT gibi) aracılığıyla yapılması durumunda bu kurumlar tarafından düzenlenen dekont gibi belgelerin gider pusulası yerine geçmesi öngörülmüştür. Ayrıca 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında satın alman malların gider pusulası düzenlemek zorunda olanlara iade edilmesinde, anılan Kanun uyarınca iade edilecek tutarların, yine bahse konu kurumlar aracılığıyla iade edilmesi halinde bu kurumlarca düzenlenecek belgeler de gider pusulası yerine geçecektir.

Düzenlemenin madde gerekçesinde ise 213 sayılı VUK’nın “İspat edici kağıtlar” başlıklı 227 nci maddesinin birinci fıkrasında, bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsikinin mecburi olduğu hüküm altına alınmış olup, söz konusu kayıtların ise esas itibarıyla aynı Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda gider pusulası da bahse konu belgeler arasında yer almakla birlikte, Kanunun 234 üncü maddesi uygulamasına ilişkin olarak uygulamada mükellefler nezdinde bahse konu belgenin düzenlenmesi gereken durumlar hakkında yaşanan tereddütlerin giderilmesini teminen mezkûr maddenin yeniden düzenlenmesi ihtiyacı hâsıl olmuştur.

213 sayılı Kanunun 234 üncü maddesinin birinci fıkrasında yapılan değişiklikle, gider pusulasının düzenlenme zorunluluğunun bulunduğu durumlara açıklık getirilmesinin yanı sıra belgenin düzenlenme süresi de açık bir şekilde ifade edilmektedir. Ayrıca, maddenin mevcut metninde yer alan hükümler, uygulamada bugüne kadar tecrübe edilen hususlar çerçevesinde gözden geçirilmiş ve bazı durumlarda gider pusulası yerine kabul edilebilecek belgelere ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Bu kapsamda maddede öngörülen hallerde banka, ödeme kuruluşu ve PTT tarafından düzenlenen belgeler (dekont, alındı vb.) ile bu Kanun uygulamasında belge düzenleme yükümlülüğü bulunmayan kamu kurum ve kuruluşlarının tabi oldukları diğer ilgili mevzuat dahilinde düzenledikleri belgeler gider pusulası yerine kabul edilmekte ve bu hallerde mükellefler tarafından ayrıca gider pusulası düzenlenmemesi sağlanmaktadır.(3)

3. Gider Pusulası Hakkında Yapılan Yasal Düzenleme