İmdat TÜRKAY

9 Haziran 2021 tarihinde yayımlanan 7326 sayılı Yapılandırma Kanunu ile mükelleflere sağlanan bir önemli avantajda, tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine aktiflerinde kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini 31/12/2021 tarihine kadar yeniden değerleme imkanı getirilmesidir.

2021 yılı sonuna kadar mükelleflere getirilen yeniden değerleme imkanı ile enflasyonun şirket bilançolarında yarattığı tahribat ve enflasyon vergisinin etkilerini ortadan kaldırılması amaçlanmıştır. Yapılan düzenleme ile işletmelerin aktiflerinde bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi iktisadi kıymetlerini yeniden değerlemeye tabi tutarak (Yİ-ÜFE değerine) bugünkü değerine getirilmesine imkan sağlanmıştır.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun geçici 31’inci maddesinde sayılan mükellefler, 9/6/2021 itibarıyla aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini 2021 yılı sonuna kadar 16/7/2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 530 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan açıklamalar çerçevesinde yeniden değerleme yapabileceklerdir.

Getirilen bu imkândan Türkiye’de bir işyeri veya daimî temsilci aracılığı ile faaliyette bulunan dar mükellef kurumlar yararlanamayacaktır. 213 sayılı VUK’nın geçici 31 inci maddesine 7326 sayılı Kanunla eklenen yeniden değerleme uygulamasından yararlanamayacak mükellefler şöyledir;

Dar mükellefiyet esasında vergilendirilen mükellefler,

İşletme hesabı (zirai işletme hesabı dâhil) esasına göre defter tutan mükellefler,

Serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabı mükellefler,

Finans ve bankacılık sektöründe faaliyet gösteren mükellefler,

Sigorta ve reasürans şirketleri,

Emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları,

Münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler,

213 sayılı VUK’nın 215 inci maddesi uyarınca kendilerine, kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen mükellefler.

Kanun ve konu ile ilgili olarak Hazine ve Maliye Bakanlığınca çıkarılan Genel Tebliğ uyarınca;

Taşınmazlar,

Taşınmaz mahiyetinde olmamakla birlikte 213 sayılı Kanun uyarınca amortisman yoluyla itfası gereken gayrimenkul gibi değerlenen kıymetler (gayrimenkullerin mütemmim cüzileri ve teferruatı, tesisat ve makinalar, gemiler ve diğer taşıtlar, gayrimaddi haklar),

Demirbaşlar,

Sinema filmleri,

Şerefiyeler,

Araştırma-geliştirme harcamaları,

Özel maliyet bedelleri,

Aktifleştirilen ilk tesis ve taazzuv giderleri gibi,

kıymetler yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir.

Genel Tebliğde yapılan açıklamalara göre yeniden değerleme, uygulamadan yararlanma hakkına sahip mükellefler 9/6/2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan iktisadi kıymetler ve varsa bunlara ait amortismanlar esas alınmak suretiyle 31/12/2021 tarihine kadar yapılabilecektir. Bahse konu uygulamadan yararlanılması için, söz konusu tarihe kadar yeniden değerleme işleminin yapılması ve değer artışına ilişkin verginin de yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın son günü akşamına kadar beyan edilip, üç eşit taksitte ödenmesi zorunludur.

Konu hakkında yayımlanan 530 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde, uygulama kapsamında kullanılacak yeniden değerleme oranlarının nasıl tespit edileceği hakkında detaylı olarak açıklamalar yapılmış bulunmaktadır.

Kapsama giren iktisadi kıymetler ve varsa bunlara ait amortismanların, 213 sayılı VUK’da yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen ve 9/6/2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerlerinin, yeniden değerleme oranı ile çarpılması suretiyle yapılan yeniden değerleme sonucunda, bilançonun aktifi, pasifinden daha yüksek bir değere ulaşmaktadır. Yeniden değerleme sonucunda ortaya çıkan değer artışını hesaplamada Kanun net değer artışı usulünü benimsemiştir. Net değer artışının hesaplanabilmesi için yeniden değerlemeye esas alınan ve 9/6/2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerlerin yeniden değerlemeden önceki ve yeniden değerlemeye tabi tutulduktan sonraki tutarları dikkate alınarak hesaplanan net bilanço aktif değerlerinin tespiti gerekmektedir.

Net bilanço aktif değeri, iktisadi kıymetlerin bilançonun aktifine kaydedildikleri değerden, bunlar için ayrılmış olup bilançonun pasifinde gösterilen birikmiş amortismanlarının indirilmesi suretiyle bulunan tutarı ifade etmektedir. Amortismanların yeniden değerlenmiş tutarlarının belirlenmesinde, amortismanın herhangi bir yılda yapılmamış olması durumunda amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılacaktır.