Mahmut ÇOLAK

Bilindiği üzere, geçici iş göremezlik ödeneği 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 17’nci ve 18’inci maddelerinde, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 38’inci ve 40’ıncı maddelerinde düzenlenmiş olup, SGK Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından çıkartılan 29 Eylül 2016 tarihli 2016/21 sayılı kısa vadeli sigorta kolları uygulamaları konulu Genelge (2017/11-2018/26-2018/35-2019/12-2019/20-2021/13-2021/19-2021/31 sayılı Genelge değişiklikleri dâhil) ile uygulamalar belirlenmiştir. Bu makale serimiz 5 bölüm halinde yayımlanacak olup, toplamda 50 soru cevaplarla konu örneklerle değerlendirilecek olup, bu 4. Bölümde 9 soru cevaba yer verilmiştir.
29. Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin Mahsup Yoluyla Ödenmesi Hangi Hallerde Mümkün mü?
Geçici iş göremezlik ödenekleri, toplu iş sözleşmesi yapılan işyerleri ile kamu idarelerinin işverenleri tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından belirlenen usul ve esaslara göre Sosyal Güvenlik Kurumu adına sigortalılara ödenerek, daha sonra Sosyal Güvenlik Kurumu ile mahsuplaşmak suretiyle tahsil edilebilir.
Başka bir ifade ile kamu idarelerinde çalışan sigortalılar ile toplu iş sözleşmesi yapılan iş yerlerinde çalışan sigortalılara ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, yapılacak protokol ile sigortalılar için Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenecek sigorta primine mahsup edilmek üzere, işverenleri tarafından SGK adına sigortalılara ödenebilir.
İşveren tarafından sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesi hâlinde, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından hesaplanarak bulunacak geçici iş göremezlik ödeneği toplamı, işverenin Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borcuna, borcun olmaması hâlinde ise ilk prim borcuna mahsup edilir. İşyerinin kapanmış olması hâlinde ise iade edilir.
2016/21 sayılı Genelge ile mahsuplaşma talebinde bulunan işveren ile sosyal güvenlik il müdürü veya yetki verdiği sosyal güvenlik il müdür yardımcısı/sosyal güvenlik merkez müdürü tarafından Genelge ekinde yer alan matbu Mahsuplaşma Protokolü (Ek-9) karşılıklı olarak imza altına alındıktan sonra, sosyal güvenlik il müdürlüğü/merkez müdürlüğü personeli tarafından MOSİP uygulaması üzerinden mahsuplaşma tanımlama işlemi yapılacaktır. Kısa Vadeli Sigortalar Daire Başkanlığına tanımlama işlemi için protokol örneği gönderilmeyecektir. Mahsuplaşma programının işleyişi ile ilgili bilgiler e-Ödenek Kullanım Kılavuzunda yer almaktadır. Mahsuplaşma programından talep eden tüm işyerleri yararlanabileceklerdir.
30. Geçici İş Göremezlik Ödeneği Ne Şekilde Ödenir ve Asgari Ödeme Günü Nedir?
Geçici iş göremezlik ödeneği, buna ilişkin belge veya bilgilerin Sosyal Güvenlik Kurumuna intikalini takip eden 7 iş günü içinde geçmiş süreler için sigortalıların kendilerine, kanunî temsilcilerine, vekillerine veya sigortalının tanımlı banka hesap numarasına ya da anlaşmalı banka şubelerine ödenmesi hususunda Sosyal Güvenlik Kurumu yetkilidir. Ancak, 10 günü aşan istirahat sürelerinde ödemeler, asgari 10 günlük tutar kadar yapılır.
Sigortalının geçici iş göremezlik ödeneğini hak etmesi halinde, istirahat raporuna ait ödeme işlemleri, sigortalının işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il ya da merkez müdürlüğünce rapor bitiş tarihini takip eden gün yapılabilmektedir.
5510 sayılı Kanunun öngördüğü ödenek talebinin yapılabilmesi için; sigortalı ve hak sahiplerinden ergin ve mümeyyiz olmayanların kanunî temsilcilerinin yazılı istekte bulunmaları şarttır. Sigortalı veya hak sahiplerinin vekilleri tarafından yapılacak yazılı taleplerde, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından verilecek ödenekler için başvurma yetkisi bulunduğunu açıkça belirten ve noterlikçe onaylanmış vekâletnamenin de ibraz edilmesi gerekir.
Geçici iş göremezlik ödeneği ödenmesi konusunda sorun yaşayan sigortalılar, işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik merkezinin kısa vadeli servisine başvurması gerekmektedir.
Sigortalının geçici iş göremezlik ödeneğini hak etmesi halinde, istirahat raporuna ait ödeme işlemleri, sigortalının işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il ya da merkez müdürlüğünce rapor bitiş tarihini takip eden günden itibaren en kısa süre içerisinde yapılmaktadır.
İstirahat raporu için ödeme işlemi gerçekleştirildiğinde, şayet sigortalının telefon numarası tanımlandıysa, sigortalıya ödemenin bankaya gönderildiğine dair SMS gönderilmektedir. Ayrıca e-Devlet üzerinden de ödemenin akıbeti hakkında bilgi alınabilmektedir.
Aynı zamanda işverenlerin çalışılmadığına dair bildirim ekranından e-posta adreslerini kaydetmeleri halinde ödeneğe ilişkin bilgilendirme maili tanımlanan e-posta adresine gönderilmektedir.
31. İşverenlerin Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin Ödenmesi Sırasında Yerine Getirmesi Gereken Yükümlülük Nedir?
İşverenler geçici iş göremezlik ödeneğinin ödenmesi esnasında aşağıdaki hususları Sosyal Güvenlik Kurumuna yazılı olarak bildirebileceği gibi elektronik ortamda bildirirler.
- Sigortalının istirahatli olduğu dönemde işvereni tarafından işyerinde çalışıp çalışmadığı.
- Kazanç hesabına giren döneme ilişkin aylarda, prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemeler.
- Sağlık hizmet sunucusuna müracaat ettiği (viziteye çıktığı) / istirahatin başladığı tarih itibarıyla prim ödeme hâlinin devam edip etmediği.
- Sigortalının banka hesap numarası.
Geçici iş göremezlik ödeneği ödenirken sigortalının istirahatli olduğu devrede çalışmadığının işveren tarafından beyan ve belgelenmesi gerekir.
32. Sigortalının İstirahatli Olduğu Dönemde İşvereni Tarafından İşyerinde Çalışıp Çalışmadığına Dair Bildirim Ne Şekilde Yerine Getirilir?