Mahmut ÇOLAK

Bilindiği üzere, geçici iş göremezlik ödeneği 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 17’nci ve 18’inci maddelerinde, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 38’inci ve 40’ıncı maddelerinde düzenlenmiş olup, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından çıkartılan 29 Eylül 2016 tarihli 2016/21 sayılı kısa vadeli sigorta kolları uygulamaları konulu Genelge (2017/11-2018/26-2018/35-2019/12-2019/20-2021/13-2021/19-2021/31 sayılı Genelge değişiklikleri dâhil) ile uygulamalar belirlenmiştir. Bu makale serimiz 5 bölüm halinde yayımlanacak olup, toplamda 50 soru cevaplarla konu örneklerle değerlendirilecek olup, bu 1. Bölümde 9 soru cevaba yer verilmiştir.
1. Geçici İş Göremezlik Ne Anlama Gelir?
Geçici iş göremezlik, sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama hâlidir.
2. Geçici İş Göremezlik Ödeneği Nedir?
Geçici iş göremezlik ödeneği, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinde 5510 sayılı Kanunda belirtilen geçici iş göremezlik sürelerinde verilen ödenektir. Başka bir deyişle, geçici iş göremezlik ödeneği sigortalının istirahatli olduğu süre içinde kısa vadeli ödenen bir yardımdır.
Sigortalı sağlık hizmet sunucusundan almış olduğu rapor nedeniyle istirahatli olması, dolayısıyla geçici olarak çalışamama durumunda olduğu için aylık ya da haftalık kazancında bir eksilme olmakta ve bir gelir kaybı yaşamaktadır. Bu gelir kaybının telafisi, geçici iş göremezlik ödeneği ile sağlanmaktadır. Yaygın kullanım olarak, halk arasında “ rapor parası”, “istirahat raporu ücreti” olarak da bilinen geçici iş göremezlik ödeneğinin hesaplanması ve ödenmesi dâhil tüm işlemler Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yürütülmektedir.
3. İş Kazası ve Meslek Hastalığından Dolayı Geçici İş Göremezlik Ödeneğinden Yararlanma Şartları Nelerdir?
Sigortalıların iş kazasına bağlı olarak geçici iş göremezlik ödeneklerinden yararlanabilmeleri için SGK’ ye yapılan bildirimin iş kazası olarak kabul edilmesi, meslek hastalığı sigortasından geçici iş göremezlik ödeneğinden yararlanabilmek için ise meslek hastalığının Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca tespit edilmesi gerekmektedir.
Geçici iş göremezlik ödeneğinin süresi Sağlık Bakanlığı’nca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından alınacak istirahat raporuna bağlıdır.
Sigortalılara iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle iş göremedikleri sürece prim ödeme gün sayısı şartı aranmaksızın ilk günden itibaren her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilecektir.
4. Geçici İş Göremezlik Ödeneğine Esas Tutulacak Günlük Kazanç Ne Şekilde Hesaplanır?
İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç;
- İş kazasının olduğu tarihten, meslek hastalığında ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki 12 aydaki son 3 ay içinde,
- Analık ve hastalık halinde ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki 12 aydaki,
Prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Ancak, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki son 1 yıl içerisinde 180 günden az kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olanlara hastalık ve analık halinde ödeneğe esas tutulacak günlük kazanç, iş göremezliğin başladığı tarihteki günlük prime esas kazanç alt sınırının 2 katını geçemez.