İsmail ŞENTÜRK

GİRİŞ

İş hayatını düzenleyen temel kanunlardan birisi de şüphesiz Sosyal Güvenlik Sistemimizi düzenleyen kurallar bütünüdür.Sosyal Güvenlik Mevzuatı Kanun, yönetmelik ve alt genelgeleri ile devasa bir mevzuat olarak devlet işveren ve işçi ilişkilerini sosyal güvenlik sistemi açısından düzenlemektedir.

İşverenlere önemli derecede sorumluluklar yükleyen bu mevzuatta, kurallara uyulmasını sağlamak amacıyla çeşitli cezai yaptırımlarda getirilmiştir. Ancak bu cezai yaptırımlar şüphesizdir ki para cezasının uygulandığı kişi açısından pek istenilen bir durum değildir.

Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tahakkuk ettirilen bu para cezası ne kadar azaltılabilirse bu işveren açısından mali açıdan o kadar olumlu bir durum olacaktır. Para cezaları ise ancak af veya indirim yolu ile azaltılabilmektedir.

SGK tarafından kesilen idari para cezaları için pişmanlık ve peşin ödeme durumunda indirimin mümkün olup olmadığı Sosyal Güvenlik Mevzuatımızdaki düzenlemeler ışığında makalemizde açıklanmaya çalışılacaktır .

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU TARAFINDAN KESİLEBİLECEK PARA CEZALARI NELERDİR?

Konuya girmeden önce ilk olarak Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kesilebilecek olan para cezalarının ne olduğunune kadar olduğunu belirtmekte fayda bulunmaktadır. 5510 sayılı Kanunun 102. maddesinin birinci fıkrası hükmüne göre Sosyal Güvenlik Kurumunca idari para cezası uygulanacak haller aşağıdaki şekilde belirtilmiştir.

- Sigortalı işe giriş bildirgesi ve genel sağlık sigortası giriş bildirgesi ile ilgili cezalar,

- İşyeri bildirgesi ile ilgili cezalar,

- Aylık veya ek aylık prim ve hizmet belgesi ile ilgili cezalar,

- Kuruma bildirilmediği rapor ile tespit edilen eksik işçilik tutarına bağlı cezalar,

- İşyeri defter, kayıt ve belgelerinin Kurumun denetim ve kontrol memurlarınca incelenmek üzere Kurumca yapılan yazılı ihtara rağmen 15 gün içinde mücbir sebep olmaksızın tam olarak ibraz edilmemesi veya defterlerin tasdiksiz olması halinde uygulanacak cezalar,

- Defter ve belgelerin tümünü verilen süre içinde ibraz etmekle birlikte, defter kayıtlarının geçersiz sayılması halinde, geçersizlik hallerinin gerçekleştiği her bir takvim ayı için uygulanacak cezalar,

- Asgari işçilik uygulaması ile ilgili olarak Kurumca istenilecek bilgileri ve belgeleri yazılı olarak en geç bir ay içinde vermeyen kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile bankalara uygulanacak cezalar,

- Kendi mevzuatlarına göre kayıt ve tescilini yaptıkları 4/b (Bağ-Kur) kapsamındaki sigortalılar için sigortalı işe giriş bildirgesi düzenleyerek Kuruma vermeyen kurum ve kuruluşlar ile tüzel kişilere uygulanacak cezalar,

- Faaliyetinin sona erdiğini bildiren 4/b sigortalılarını Kuruma bildirmeyen kuruluşlar ve vergi daireleri ile kendilerine uygulanacak cezalar,

- Vazife malullüğüne sebep olan olayı süresi içinde Kuruma bildirmeyen kamu idarelerine uygulanacak cezalar,

- İhale yolu ile yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenleri ve bunların adreslerini süresi içinde Kuruma bildirmeyen kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlara ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlara, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlara uygulanacak cezalar,

- Kurumca belirlenecek işlemlerde, işlem yaptığı kişilerin sigortalılık bakımından tescilli olup olmadığını kontrol edip, sigortasız olduğunu tespit ettiği kişileri Kuruma bildirmeyen kamu idareleri ile bankalara, uygulanacak cezalar,

- Şirket kuruluşu aşamasında, çalıştıracağı sigortalı sayısını ve bunların işe başlama tarihini ticaret sicili memurluklarına bildiren işverenlerin, bu bildirimlerini süresinde Kuruma bildirmeyen Ticaret sicili memurluklarına uygulanacak cezalar,

- Yapı ruhsatı ve diğer tüm ruhsat veya ruhsat niteliği taşıyan işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeler ile varsa bunların verilmesine esas olan istihdama ilişkin bilgileri, süresinde Kuruma bildirmeyen valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özel hukuk tüzel kişilerine uygulanacak cezalar,

- Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının 5510 sayılı Kanundan doğan inceleme ve soruşturma görevlerini yerine getirmeleri sırasında görevlerini yapmasına engel olan işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişilere uygulanacak cezalar,

- Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının görevlerini yapmasını engellemek amacıyla cebir ve tehdit kullanan işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişilere uygulanacak cezalar,

- 5100 sayılı Kanun’un 100. maddesi kapsamında Kurum tarafından istenen bilgi ve belgeleri belirlenen süre içinde mücbir sebep olmaksızın vermeyen kamu idareleri, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile diğer gerçek ve tüzel kişiler hakkında uygulanacak cezalar,

- 5510 sayılı Kanun’un 100. maddesi kapsamında Kurum tarafından istenen bilgi ve belgeleri geç veren kamu idareleri, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile diğer gerçek ve tüzel kişiler hakkında uygulanacak cezalar,

- 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği ödemelerinde 100. maddeye istinaden Kurumca işverenlerden istenilen bildirimlerin belirlenen süre içerisinde ve elektronik ortamda yapılmaması halinde uygulanacak cezalar,

- 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılara geçici iş göremezlik ödeneği ödemelerinde 100. maddeye istinaden Kurumca işverenlerden istenilen bildirimlerin hiç yapılmaması halinde uygulanacak cezalar,

- 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılığı sona erenlere ilişkin bildirim ile 506 sayılı Kanunun geçici 20. maddesinde yer alan sandıklara, sandık iştirakçiliğinin başlama veya sona ermesine ilişkin bildirimi, süresi içinde ya da Kurumca belirlenen şekle ve usule uygun olarak yapmayanlar hakkında uygulanacak cezalar,

- 5510 sayılı Kanun’un 100. maddesinin altıncı fıkrasına göre genel sağlık sigortalılarının bakmakla yükümlü oldukları kişilere ait bilgi girişlerini süresinde yapmayanlar ile bakmakla yükümlü olunan kişi olmayanlara ait bilgi girişi yapanlara uygulanacak cezalar,

- 5100 sayılı Kanun’un ek 6. maddesine göre yapılması gereken bildirim veya kontrol yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde uygulanacak cezalar,

- Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde, sigortalıların işyerlerinde fiilen yaptıkları işe uygun meslek adı ve kodunu, gerçeğe aykırı bildiren işyerleri için uygulanacak cezalar.

Görülmektedir ki Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kesilebilecek cezalar uzunca bir listedir. Peki bedelleri nedir? Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kesilebilecek para cezaları her yıl Kurum tarafından güncellenmektedir. 2020 yılında Kurum tarafından kesilebilecek olan idari para cezaları 294,30 TL den başlayarak 35.316,00 TL ye kadar çıkabilmektedir.

İDARİ PARA CEZALARINDA PİŞMANLIK İNDİRİMİ MÜMKÜN MÜDÜR?