Mustafa ŞEN

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda (VUK), belli şekil ve şartlara bağlanmış olan belgeler bulunmaktadır. Söz konusu belgeler, irsaliyeler, fatura, irsaliyeli fatura, fatura yerine geçen belgeler, gider makbuzu, serbest meslek makbuzu ve müstahsil makbuzu şeklinde sıralanabilir.

Sevk irsaliyesi; bir malın sevki sırasında, düzenlenmesi zorunlu olan bir belge olup, satılmış ya da satılmak üzere olan bir malın, bir adresten diğerine naklinde ya da aynı işletmeye ait işyerleri arasında taşınmasında düzenlenen ve üzerinde gönderilen malın konusu, birimi ve malın kime ait olduğunun yazıldığı belgeye verilen isimdir. Bu çalışmada öncelikle, 213 sayılı Kanunda yer alan bir ticari belge olarak irsaliye türleri hakkında açıklayıcı bilgiler verilecek, sonrasında sevk irsaliyelerinde ıslak imza yerine basılı imza kullanıp kullanamayacağı hususundaki görüşümüz açıklanacaktır.

İrsaliye Türleri ve Sevk İrsaliyesinde Islak İmza

İrsaliyeler; sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listeleri ve adisyonlardır. Bunlar, mal ve hizmet hareket akışını düzenli bir şekilde kontrol etmek, muhasebe belge düzenini sağlamak ve tüm mal ve hizmet satışlarının fatura edilmesi için düzenlenmesi zorunlu belgelerdir. 213 sayılı Kanuna göre bu belgelerin, geçerli belge sayılabilmeleri için anlaşmalı matbaalarda bastırılmış olma veya kullanılmadan önce notere tasdik ettirilmiş olma mecburiyeti vardır.

2.1. Taşıma İrsaliyesi

Araç sahibi tarafından bir ücret karşılığında yük (eşya, mal) taşıyan gerçek veya tüzel kişi olan nakliyecilerin taşıdıkları eşya için düzenledikleri bir belgedir.

Kara, deniz veya hava yolu ile yapılan taşımalarda taşıma irsaliyesi mutlaka üç nüsha olarak düzenlenir. Bir nüshası taşımayı yaptıranda, bir nüshası eşyayı taşıyanda, bir nüshası da taşıma irsaliyesini düzenlemekle görevli nakliyeci işletme sahibinde kalır.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 230 uncu maddesinin 5 numaralı bendinde " Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası, (Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının, taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.)

Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de, malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir. Bu bentte yazılı irsaliyeler hakkında fiyat ve bedel ile ilgili bilgiler hariç olmak üzere, bu madde hükmü ile 231 inci madde hükmü uygulanır. İrsaliyelerde malın nereye ve kime gönderildiği ayrıca belirtilir. ...)" hükmüne yer verilmiştir.