Kenan AKBULUT

1. Giriş

Zorunlu trafik sigortası, her araç sahibi tarafından yaptırılması zorunlu olan ve hasar anında karşı tarafa verilebilecek bedeni ve maddi zararları güvence altına alan bir sigortadır. Trafik sigortasının artan fiyatları sebebinden dolayı sigorta primlerinin araç sahipleri tarafından daha kolay ödenebilmesi için getirilmiş tavan fiyat uygulamasına ek olan havuz sistemi de kullanılmaktadır. Havuz sistemi sayesinde trafikteki riskli araçların zararları da sigorta şirketleri tarafından karşılanır.

11/07/2017 tarih ve 30121 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Tarife Uygulama Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Riskli Sigortalılar Havuzu (Havuz) kurulmuştur.Havuz; Zorunlu Trafik Sigortası sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla kurulmuştur. Adı geçen sistemin sürdürebilirliği, sigorta primlerinin sigorta şirketleri için sunulan teminatları karşılayacak şekilde olması ve sigortalılar açısından ise primlerin ödenebilir seviyede tutulabilmesini ile mümkündür.

Riskli sigortalılar havuzunu yöneten Türkiye Motorlu Taşıt Bürosu adına gelen nakit tutarlar, alacaklı sigorta şirketine ödeninceye kadar vadeli mevduat hesabında tutulmakta ve bundan faiz geliri elde edilmektedir.Söz konusu tutarların havuz hesabına süresinde gönderilmemesi halinde ilgili sigorta şirketine gecikme faizi yansıtılmakta, alacaklı şirketlere ödeme yapılmak üzere havuz hesabına gönderilen tutarlar hesapta kaldığı sürece faizde değerlendirilmekte, elde edilen gecikme faizi, vadeli mevduat geliri ve gecikme faizinin gecikmeye neden olan şirketler hariç havuzda bulunan diğer şirketlere payları oranında dağıtılmaktadır.Riskli Sigortalar Havuzundaki tutarların vadeli mevduat hesabında işletilmesi dolayısıyla elde edilen vadeli mevduat faiz gelirleri ile havuza borçlu olan sigorta şirketlerinin borçlarını zamanında havuza göndermemesi nedeniyle elde edilen gecikme faiz gelirlerinin sigorta şirketlerine aktarılması işlemi üzerinden KDV hesaplanması hususu, yazımızın konusunu teşkil etmektedir.

2. Riskli Sigortalılar Havuzu

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Tarife Uygulama Esasları Hakkında Yönetmelikte yapılan değişiklik ile getirilen havuz sistemine ilişkin düzenlemenin önemli bir bölümü yönetmeliğin “Riskli Sigortalılar Havuzu Çalışma Esasları” başlıklı 4 sayılı ekinde (Ek-4) yer almıştır.

Bu kapsamda, zorunlu trafik sigortasında çift taraflı zorunluluk mevcut olup; işletenler bu poliçeye sahip olmak zorunda oldukları gibi ilgili branşta ruhsat sahibi sigorta şirketleri de anılan sigorta poliçesini düzenlemek mecburiyetindedir. Bu nedenle, Yönetmelik değişikliği ile hasar frekansı yüksek basamak ve/veya araç grupları için düzenlenen poliçelere ilişkin prim ve hasarın trafik sigortası branşında ruhsat sahibi tüm şirketlere dağıtılarak, riskin bazı şirket veya şirketler üzerinde yoğunlaşmasının engellenmesi ve bahsi geçen gruplarda yer alan araçların sigortasız kalmamasını teminen “Riskli Sigortalılar Havuzu” kurulmuştur.

Havuz kapsamına; Hasarsızlık Sebebiyle Prim İndirim ve Hasar Sebebiyle Prim Artırım Oranları Tablosunun (1), (2) ve (3) numaralı Basamaklarında yer alan tüm araç grupları ile; basamak ayırımı yapılmaksızın kullanım tarzı taksi, çekici, kamyon, minibüs (10-17 koltuk), küçük otobüs (18-30 koltuk) ve otobüs (31 ve üzeri koltuk) türündeki araç grupları girmektedir.

Havuzda toplanan prim ve ödenen hasarın şirketler arasında paylaşımı yönetimle görevli birim tarafından iki aşamalı olarak yapılmaktadır. İlk olarak, hasar ve primin %50’si trafik branşında ruhsat sahibi olan üyeler arasında eşit olarak paylaştırılır. Ardından geriye kalan %50’lik kısım ise, sigorta şirketinin son üç yıla ait ilgili branştaki piyasa payına göre hesaplanarak paylaştırılır. Havuz kapsamındaki poliçelerin hasar işlemleri poliçeyi düzenleyen sigorta şirketleri tarafından yapılır.Üyeler ile Havuz arasında mutabakat Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi alınan veriler esas alınarak yapılır. Alınan bu veriler ile ilgili ayın hesap belgesi düzenlenir. Borçlu üyeler, hesap belgesinin kendisine gönderilmesinden itibaren on beş gün içinde borçlarını Havuz hesabına nakden öderler. Bunu takip eden on beş gün içinde ise alacaklı olan üyeye yapılan ödeme ile ilgili ay işlemleri tamamlanır.