Altar Ömer ARPACI

1. GİRİŞ

Günümüzde, işletmelerin pek çoğu personeline, çeşitli şekillerde yemek, erzak vs(iaşe). vermektedir. İşletmelerin çalıştırdıkları personele iaşe verirken uyguladıkları yöntemler şu şekilde sıralanabilir.

- Malzemesi işletme tarafından alınan ve işletme bünyesinde (işyerinin içinde fiziksel olarak veya müştemilatında) ve yine işletme personeli tarafından hazırlanan yemeklerin verilmesi,

- İşletme dışında hazırlanan ve işletme tarafından satın alınan yemeklerin işletme bünyesinde verilmesi,

- İşletmenin herhangi bir lokanta ile anlaşarak bedeli işletme tarafından ödenmek üzere personelin bu lokantada yemek yemesi,

- İşletmenin bir lokanta organizasyonu olarak tanımlanabilecek şirketlerden yemek kuponu alması ve bunları personeline vermesi ve personelin de bu kuponların geçerli olduğu herhangi bir lokantada yemeğini yemesi.

- Bazı işverenlerin çeşitli vesilelerle (ramazan ayı, bayram, yılbaşı vs.) hizmet erbabına evine götürmesi ve ailesi ile birlikte tüketmesi gayesiyle erzak vermesi.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/2. maddesinde hizmetli ve işçilerin işyerinde veya işyerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderlerinin ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınacağı belirtilmiş ve yine anılan kanununun 23/8. maddesinde hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerin gelir vergisinden istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.

Günümüzde yemek çekleri(ticket) oldukça yaygınlaşmış en küçük lokantalarda dahi kabul edilen bir belge olmuştur. Hatta bir çok markette de yemek çeklerinin kabul edildiğine şahit olmaktayız. Bu makalemizde personele verilen yemek fişi, kartı, çeki ve benzeri verilmesinin vergisel uygulaması anlatılmaya çalışılacaktır.

2. PERSONELE YEMEĞİN İŞ YERİNDE VERİLMESİ İLE İŞ YERİ DIŞINDA YEMEK YENMESİ İÇİN İMKÂN SAĞLANMASININ VERGİSEL BOYUTU

Gelir Vergisi Kanunu’nun 4108 sayılı kanunla değişik 23/8. maddesi şu şekildedir.

“Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (işverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin (317 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenen tutar)(1.1.2022 tarihinden geçerli olmak üzere) 34.-TL’yi aşmaması ve buna ilişkin ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şarttır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakden yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir.”

2.1. Hizmet Erbabına İşyerinde veya İşyerinin Müştemilatında Yemek Verilmek Suretiyle Sağlanan Menfaatler

İşverenlerce hizmet erbabına işyerinde veya müştemilatında yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler, herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın vergiden müstesna tutulacaktır.

Söz konusu istisnanın uygulanmasında, işverenin işyerinde yemek hazırlatması şart olmayıp, yemeğin dışardan temin edilmesi ve işyerinde ayın olarak yemek verilmesi suretiyle sağlanan menfaat niteliğinde olması da yeterli bulunmaktadır.

Diğer taraftan, hizmet erbabı tarafından yemek ücreti vs. adlarla yemek bedeline yapılan katkının, yemeğin işverene maliyetini etkilemesi dışında istisna uygulaması açısından bir önemi bulunmamaktadır.

İşverenler tarafından; işyerinde veya işyerinin müştemilatında, hizmet erbabına yemek vermek suretiyle sağlanan menfaatler, ticari, zirai ve mesleki kazancın gerçek usulde tespitinde, hasılattan gider olarak indirilebilecektir.

Bu uygulamada sözü edilen giderlerin, Vergi Usul Kanunu ve bu Kanunla ilgili olarak yayımlanan Genel Tebliğlerde belirtilen esaslara göre tevsik edileceği tabiidir. Ancak, ücret sayılarak vergiden istîsna edilen bu menfaat için işverenlerce ayrıca ücret bordrosu düzenlenmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.

İşverenlerin işyerinde veya müştemilatında hizmet erbabına yemek vermek suretiyle sağladığı menfaatler nedeniyle katma değer vergisi hesaplanmayacaktır. Ayrıca, anılan menfaati sağlamak için satın alınan mal ve hizmetler nedeniyle yüklenilen katma değer vergileri de indirim konusu yapılacaktır.

2.2. İşverenlerce İşyeri Veya İşyerinin Müştemilatı Dışında Kalan Yerlerde Hizmet Erbabına Yemek Verilmek Suretiyle Sağlanan Menfaatler