Mehmet AKARSLAN

Anayasamızın 61 inci maddesi ile engellilerin hayat standartlarının iyileştirilmesi ve geliştirilmesi anayasal güvence altına alınarak; Devletin, engellilerin korunmaları ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirler alacağı ve bu amaçlarla gerekli teşkilat ve tesisler kuracağı veya kurulmasını sağlayacağı hüküm altına alınmıştır.

Bu kapsamda, engelli vatandaşların içinde bulunduğu zor koşulların giderilmesine katkıda bulunmak, sosyal ve ekonomik hayata katılımlarını kolaylaştırmak ve engelliler ile engelli olmayanlar arasındaki rekabet eşitsizliğini gidermek amacıyla vergi mevzuatında çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Bu çalışmamızda ÖTV, KDV, MTV ve Emlak Vergisi Kanunlarında engelliler lehine yapılan vergi avantajlarına yer verdik.

1. YURT İÇİNDEN ALINAN TAŞITLARDA SAĞLANAN ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ AVANTAJI(2)

A. Engellilik Derecesi̇ %90 veya Üzerinde Olanların Taşıt Alımlarında İstisna Uygulaması

1) Taşıtta Tadilat Aranmayan İstisna Uygulaması

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Kanununun (7/2-a) maddesi uyarınca(3), Kanuna ekli (II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tâbi mallardan; 87.03 (hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 2021 yılı için 303.800 TL, 2022 yılı için 450.500 TL’yi aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³’ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, engellilik derecesi %90 veya daha fazla olan malul ve engelliler tarafından beş yılda bir defa olmak üzere ilk iktisabı (ilk alımı) ÖTV’den istisnadır.

Bu istisna düzenlemesinin uygulama usul ve esasları genel itibariyle aşağıdaki gibidir.

a) İstisnadan Yararlanabilecekler

Engellilik oranının (özür durumuna göre tüm vücut fonksiyon kaybı oranının/kişinin engellilik oranının) %90 ve üzerinde olduğunu, “Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik”(4) çerçevesinde yetkili sağlık kurumlarından (hastanelerden) alınan engelli sağlık kurulu raporu ile tevsik eden malul ve engelliler bu istisnadan yararlanabilmektedir.

Engel sebebinin önemi bulunmamaktadır. Görme, işitme, konuşma veya ortopedik olabileceği gibi zihinsel engelliler veya böbrek rahatsızlığı olanlar da bu istisnadan yararlanabilmektedir.

Bu uygulama kapsamındaki taşıtın ilk iktisabında ÖTV istisnası uygulanması için, malul ve engellilerin taşıtı bizzat kullanması veya kullanamaması şartı aranılmamaktadır. Dolayısıyla, ÖTV Kanununun 7/2-a maddesi kapsamında iktisap edilen taşıt, malul ve engellinin bizzat kendisi tarafından da kullanılabilir.

Bununla birlikte, istisna kapsamında ilk iktisabı yapılan taşıtın malul ve engellinin bizzat kullanmasının mümkün olmaması halinde, zorunlu haller dışında, engelli kişinin sürekli olarak istifadesine sunulması gerekir.

b) İstisna Kapsamındaki Taşıtlar

Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi taşıtlardan, sadece, Türk Gümrük Tarife Cetvelinin;

• 87.03 tarife pozisyonunda yer alan, motor silindir hacmine bakılmaksızın, hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dâhil bedeli 2021 yılı için 303.800 TL, 2022 yılı için 450.500 TL ve altında olan binek otomobil, panelvan, pick-up, arazi taşıtı, ATV, jeep, steyşın vagon, vb. taşıtlar,

• 87.04 tarife pozisyonunda yer alan, eşya taşımaya mahsus, 2800 cm³ veya altında motor silindir hacmine sahip van, panelvan, kamyonet, pick-up, vb. taşıtlar,

• 87.11 tarife pozisyonunda yer alan, motor silindir hacmine bakılmaksızın, motosikletler,

bakımından istisnadan yararlanılabilmektedir. Bu uygulamada, taşıtta herhangi bir mekanik ilave veya tadilat (özel tertibat) yapılması şartı aranmaz.

2) Taşıtta Tadilat Aranan İstisna Uygulaması

a) İstisnadan Yararlanabilecekler