Faruk TAŞYÜREK

GİRİŞ

Son on yıla bakıldığın da dört tane matrah ve vergi artımına yönelik kanun çıkartıldığı görülmektedir. Bu kanunları; 2011 yılında 6111 sayılı Kanun, 2016 yılında 6736 sayılı Kanun, 2018 yılında 7143 sayılı Kanun ve 2021’de 7326 sayılı Kanun şeklinde sayarak sıralamak mümkündür.

Son beş yıla gelindiğinde ise neredeyse iki yılda bir vergi ve matrah artırımı ile ilgili bir düzenleme yapıldığı görülmektedir. Zikretmiş olduğumuz bu düzenlemelerin ortak yanı matrah ve vergi artımında bulunan mükelleflerin bir kısım haklar elde etmesi ile birlikte bir kısım yükümlülükleri üstlenmesidir.

Elde edilen hakların başında da şüphesiz ki vergi incelemesinden muaf tutulmak gelmektedir. Ancak vergi incelemesinden muaf tutulabilmek için 7326 sayılı Kanunda olduğu gibi yükümlülüklerin zamanında ve tam olarak yerine getirilmesi gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle de buradaki hakkın elde edilebilmesi için hakkın karşılığı olan yükümlülüğün tam ve zamanında yerine getirilmiş olması gerekmektedir.

Buradaki tam ve zamanında yerine getirmiş olmak ifadesi ayrıca önemlidir. Şöyle ki mükellefler bu yükümlülüklerini yerine getirirken tam yerine getirmezse veya zamanında yerine getirmezse; incelemeden ari tutulma hakkını kaybetmektedirler.

Vergi incelemesinden muaf tutulma hakkını kaybetmekle birlikte mükelleflerin yükümlülükleri ortadan kalkacak mı (?) Matrah artırımında bulunup da hiç ödeme yapmazlarsa durumları ne olacak (?) Yapmış oldukları kısmi ödemeler için iade veya mahsup yapılacak mı (?) Şeklindeki soruların yanıtı bu çalışmamızda genişçe yer bulacaktır.

1. Vergi İncelemesinden Muaf Tutulmak

Bilindiği üzere 7326 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun 9.06.2021 tarih ve 31506 sayılı resmi gazete de yayımlanmıştır. Mezkûr kanun yayımlandığı gün itibariyle de yürürlüğe girmiştir.

Bu kanuna açıklık getirmek ve uygulamada yaşanabilecek tereddütleri gidermek için Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından tebliğ çıkartılmış bu tebliğ de 14.06.2021 tarih ve 31511 sayılı resmi gazete de “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 7326 Sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri No:1)” yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Kanunun 5. Maddesinde ise matrah ve vergi artırımına yönelik düzenlemelere yer verilmiştir. Söz konusu madde de matrah ve vergi artımı, vergi türlerine göre ayrıştırarak fıkralar halinde belirlemiştir. Örneğin 1. Fıkrasında gelir ve kurumlar vergisi yönünden matrah artırımına yer verilmiş ve başlangıç kısmında şu ifadeler yer almıştır: “Mükellefler, bu fıkrada belirtilen şartlar dâhilinde gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını artırarak bu maddede belirtilen süre ve şekilde ödemeleri halinde, kendileri hakkında artırımda bulunulan yıllar için yıllık gelir ve kurumlar vergisi incelemesi ve bu yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılmaz.”

Mezkûr maddenin 2. Fıkrasında vergi stopajı nedeniyle matrah artırımında bulunan mükelleflere yönelik düzenlemelere yer verilmiş, 3. Fıkrasında KDV yönüyle vergi artımında bulunanlara yönelik düzenlemelere yer almıştır. Her iki fıkranın da giriş cümlesinde birinci fıkra da olduğu gibi matrah ve vergi artımında bulunan mükellefler hakkında daha sonradan vergi incelemesi yapılmayacağı ve tarhiyat önerilmeyeceği belirtilmiştir.

Ancak anılan üç fıkrada da görüleceği üzere matrah veya vergi artırımından dolayı vergi incelemesinden muaf tutulmanın şartı; belirtilen süre ve şekilde ödeme yükümlülüğünün yerine getirilmesine bağlanmıştır.

Maddede ayrıca mükelleflerin matrah ve vergi artırımına ilişkin olarak dikkate alacakları diğer hususlar düzenlenmiştir. Matrah veya vergi artırımında bulunan ve bu konudaki şartları yerine getiren mükelleflerin, defter ve belgeleri incelenmeyecek ve artırıma konu olan vergilerle ilgili olarak tarhiyat önerisi yapılmayacaktır. Mükelleflerin, defter ve belgeleri üzerinde daha önce vergi incelemesi yapılmış olması ilgili yıllar için mükellefler tarafından matrah veya vergi artırımında bulunulmasına engel olmadığı gibi idarenin, artırımda bulunulmayan yıllar veya dönemler için vergi incelemesi yapma hakkı da saklıdır. Matrah ve vergi artırımında bulunulmasının 213 sayılı Kanuna göre defter ve belgeleri muhafaza ve ibraz ödevini kaldırmadığı madde metninde açıkça belirtilmiştir.

Bilindiği üzere mükelleflerin defter ve belgeleri sadece kendileri için delil teşkil etmemektedir. Mal teslimi ve hizmet ifası gibi çeşitli nedenlerden dolayı ilişkide bulundukları kişi ve kurumlar için de delil teşkil etmektedir. Ayrıca TTK hükümlerine göre defter ve belgelerin ibrazının ayrıca yükümlülükleri vardır. Bu nedenlerle olsa gerek ki kanun koyucu matrah ve vergi artırımında bulunan mükelleflerin incelemeye tabi tutulmayacağını belirtmekle birlikte defter ve belgeleri saklama yükümlüğünün devam edeceğini de özellikle vurgulamıştır.

2. Matrah ve Vergi Artırımının Vergi Tekniği Açısından Değerlendirilmesi