Mustafa ŞEN

1. Giriş

Yaşlılık ve ölüm sigortası gibi malullük sigortası da uzun vadeli sigorta kollarından biridir. Anılan sigorta, kişinin istemeden başına gelen bir durum sonucunda mağdur olmadan hayatını sürdürebilmesi için verilen bir ödenek türüdür. Bu kapsamda, çalışamayacak şekilde malûl duruma düşen sigortalılara, malullük aylığı bağlanır.5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre; hizmet akdine tabi (5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi) ve kendi adına ve hesabına bağımsız (5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi) çalışan sigortalıların çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını, kamu görevlileri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalılar malul sayılır.

Bu makalede, malullük sigortasından sağlanan haklar kapsamında malul sayılma ve malullük aylığı, malullük aylığından yararlanmak için aranan şartlar, malullük durumunun tespiti, sağlık kurulu raporları ve raporlara itiraz, malullük aylığının başlangıcı, kesilmesi ve yeniden bağlanması konuları incelenecektir.

2.Malul Sayılma ve Malullük Aylığı

Çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirdiği, SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, SGK Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalılar, malul sayılmaktadır. Malullük için kişinin bedeninde meydana gelen fiziksel bir bozukluğun(arızanın) veya tutulduğu tedavisi imkânsız fiziksel ya da ruhsal bir hastalığın, onu, vazifesini yapamayacak duruma düşürmesi şarttır.Maddi etkenlerden başka, manevi etkenlerin yolaçtığı zararlandırıcı olaylar da, malullük kapsamında değerlendirilecektir. Örneğin kişinin çalışma ortamının civarında meydana gelen herhangi bir patlama nedeniyle, bedensel bir zarara uğramasa dahi, şok geçirmesi; depremden bedensel zarar görmese de korku veya endişeden dolayı bilincini veya konuşma yeteneğini kaybetmesi, malûliyet sayılır.(1)

Malul sayılanlara malullük aylığı bağlanması için aranan koşullar şunlardır;

Malul olma

Belli bir süre sigortalı olma

Belli bir süre prim ödeme

İşten ayrılma

Malullük aylığı için SGK’ya başvuruda bulunma

Yukarıda sayılan koşulları sağlayanlara, müracaatları üzerine malullük aylığı bağlanmaktadır. 5510 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesine göre, Kanun’un yürürlük tarihi olan 2008 yılı Ekim ayı başından sonra başvuru yapılması halinde bağlanan aylıklar 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre sonuçlandırılır.

Kanunun 25. maddesi hükmüne göre, çalışma gücünü veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü en az % 60 oranında kaybeden 4/a ve 4/c sigortalıları malul sayılmaktadır. 4/c sigortalıları açısından malul sayılmak için sigortalının ya çalışma gücünü en az % 60 oranında kaybetmesi yada vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybetmeleri gerekmektedir.

Malullük aylığına hak kazanmak için malul sayılmak tek başına yeterli değildir. Sigortalının en az 10 yıl sigortalılık süresinin bulunması, ayrıca en az 1800 gün uzun vadeli sigorta kollarında prim ödemiş olması gerekir. Ancak sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul ise sigortalılık süresi aranmaz, en az 1800 gün prim ödemesi yeterli olur.

3. Malullük Aylığından Yararlanmak İçin Aranan Şartlar