Mustafa Hakan ALEMDAROĞLU

Kurumlar vergisi mükellefleri elde etmiş oldukları kazançlarını beyan etmeleri durumunda mükellef kurumlar tarafından vergilendirme döneminde kamu yararına çalışan derneklere yapılan ayni veya nakdi bağış ve yardımlar Kurumlar Vergisi Kanunun diğer indirimler başlıklı 10. maddesi uyarınca matrahlarının tespitinde beyanname de ayrıca göstermek şartıyla indirim konusu yapılacaktır. Kamu yararına çalışan derneklere ayni ve nakdi yardım ve bağışların belli kısmı beyannamede indirimi konusu yapılabilirken zikredilen maddenin (ç) bendinde sayılan tesislerin inşasına ilişkin veya bu tesislerin faaliyetine devam edebilmesi için yapılacak bakım, onarım ve tamir-tadilata ilişkin yardım ve bağışların tamamı beyannamede göstermek şartıyla indirime konu olabilecektir. Aşağıda kamu yararına çalışan derneklere yapılan yardım ve bağışların değerlendirilmesi yapılmaya çalışılacaktır.

II- YAPILAN BAĞIŞ VE YARDIMIN ÖZELLİKLERİ

1- Yasal Mevzuat

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun “Safi kurum kazancı” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı aynı maddenin ikinci fıkrasında ise safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.

Mezkur Kanun’unun diğer indirimler başlıklı 10/1-c maddesinde “Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5’ine kadar olan kısmı” ile 10/1-ç maddesinde “ (c) bendinde sayılan kamu kurum ve kuruluşlarına bağışlanan okul, sağlık tesisi, 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak kaydıyla öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı”beyannamede indirim konusu yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

Aynı maddenin ikinci fıkrasında bağış ve yardımların nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu oluşturan mal veya hakkın maliyet bedeli veya kayıtlı değeri, bu değer mevcut değilse Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonlarınca tespit edilecek değeri esas alınması gerektiği belirtilmiştir.

2- Kamu yararına çalışan derneklere ayni veya nakdi olarak yapılan bağış ve yardımın değerlendirilmesi

Kurumlarca kamu yararına çalışan derneklere makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının %5’ine kadar olan kısmı, kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirim konusu yapılabilecektir.

Yapılanayni yardımın matrahtan indirilebilmesi için ;

- Makbuz karşılığı olması

- Karşılıksız yapılması

- Sadece ilgili dönem kazancından indirilmesi

- Beyannamede ayrıca gösterilmesi

gerekir. İndirilemeyen kısım diğer yıla nakledilemez.

Kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecek bağış ve yardımların tutarı, o yıla ait kurum kazancının %5’i ile sınırlıdır.

İndirilebilecek bağış ve yardım tutarının tespitinde esas alınan kurum kazancı, zarar mahsubu dahil giderler ile iştirak kazançları istisnası düşüldükten sonra, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki [Ticari bilanço kârı – (iştirak kazançları istisnası + geçmiş yıl zararları)] tutardır.

Bağış veya yardımın yapıldığı dönemde bağış yapan kurumun faaliyetinin zararla sonuçlanmış olması veya kurum kazancının yetersiz olması nedeniyle indirilemeyen kısmının daha sonraki yıllarda indirim konusu yapılabilmesi veya zarar olarak devredilmesi mümkün değildir.

Kamu yararına çalışan dernek statüsünde bulunmayan derneklere yapılan bağış ve yardımların kurumlar vergisi matrahının tespitinde beyanname üzerinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır. Diğer taraftan, anılan kamu yararına çalışan derneklerin iktisadi işletmelerine yapılan bağış veya yardımların kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması mümkün değildir.

Ayni veya nakdi bağış ve yardımın, işletmenin aktifinden veya stokundan çekilerek bağışlanmış olması durumunda, mükelleflerin işletmeden çekip bağışladıkları değerler için fatura düzenlemesi; düzenlenen faturanın arka yüzüne faturada belirtilen değerlerin ilgili dernek veya cemiyet tarafından bağış veya yardım olarak alındığına ilişkin şerh konularak yetkili kimseler tarafından imzalanmış olması yeterlidir.

Ayni değerlerin, mükellef kurumlar tarafından dışarıdan temin edilerek kamu yararına çalışan derneklere bağışlanmış olması durumunda ise bu dernek ve cemiyet tarafından teslim alınacak değerler için teslime ilişkin bir belge düzenlenmiş olması yeterli olup, düzenlenen belgede bağışlanan kıymetin değerinin, cinsinin ve miktarının tereddüde mahal bırakmayacak şekilde belirtilmiş olması gerekmektedir. Ayrıca, bağışlanan değerlere ilişkin olarak düzenlenmiş olan faturaların arka yüzünde yukarıda belirtilen açıklamalar dahilinde ilgili dernek yetkililerinin imzası bulunması gerekmektedir.

Yapılan bağış ve yardımların nakden yapılmaması halinde 10.03.2004 tarih ve 21 Sıra No’lu Gelir Vergisi Sirküleri uyarınca bağışlanan veya yardım konusu yapılan mal veya hakkın varsa mukayyet değeri, bu değer yoksa Vergi Usul Kanununun 267 inci maddesinin üçüncü sırasına göre takdir komisyonunca belli edilecek emsal bedeli indirime esas alınacaktır.

Örneğin Tam mükellef kurum (X) A.Ş.’nin 2019 hesap dönemi Ticari Bilanço karı 100.000 TL dir. 10.12.2019 tarihinde Kamu yararına çalışan derneğe 10.000 TL nakdi ve 15.000 TL ayni bağış yapmış ve gider hesaplarına almıştır. Mükellef kurumun (X) A.Ş.’nin indirim konusu yapabileceği bağış tutarı aşağıdaki gibi olacaktır.

*(A) A.Ş tarafından yapılan bağış ve yardımlar gider olarak dikkate alındığından söz konusu bağış ve yardımların kurum kazancının tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması ve kurum kazancının yeterli olması halinde, beyanname üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurumlar vergisi matrahından indirilmesi gerekmektedir.

3- Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde         yer alan tesislerin inşasına ilişkin veya bu tesislerin faaliyetine devam edebilmesi   için yapılacak   bakım, onarım ve tamir-tadilata ilişkin bağışların değerlendirilmesi