Mehmet YAPICI

1.Giriş

Günümüzde yaşanan hızlı teknolojik gelişmeler sonucunda, ülkeler arasında mal, hizmet ve sermaye akışı hızlanmış, küreselleşme sonucu coğrafi sınırlar adeta ortadan kalkmıştır. Küreselleşme konusu, değişik toplum kesimlerince değişik şekillerde algılanan bir olgudur. Hemen her alanda olduğu gibi, dış ticaret alanında da dünyada hızlı bir küreselleşme süreci yaşanmaktadır. Globalleşme (küreselleşme) günümüz dünyasında en çok konuşulan kavramlardan biri haline gelmekle birlikte, insanların yaşadığı sosyal ortamlar, farklı düşünce yapıları gibi nedenlerden dolayı küreselleşme üzerinde tanım birliği bulunmamaktadır. Küreselleşme kavramı üzerinde tanım birliği bulunmasa da kişilerin tutum ve davranışları üzerinde etkileri bakımından, ortak düşünce yapısı ağır basmaktadır. Günümüz dünyasında küreselleşme kavramı öyle bir hal almış durumdadır ki neredeyse dünyada yaşanan bütün gelişmeler bu kavram ile ilişkilendirilip bu kavram üzerinden açıklamalara başvurulmaktadır. Küreselleşme yalnızca anlam ve içerik itibari ile değil, meydana getirdiği oluşumlar ve kapsamı ile de bir çok alanda etkili olmuş ve halen daha etkisini sürdürmektedir. Küreselleşme ve dış ticaret arasında birbirlerini etki bakımından doğrudan ilişki olmakla birlikte, bu ilişkiden sadece tek bir ülke etkilenmemekte, ayrıca diğer ülkeler de etkilenmektedir.

2. Küreselleşme Kavramı/ Tanımı/Kısa Tarihçesi

Gazete, televizyon, dergi gibi yazılı ve görsel iletişim unsurları ile halk arasında her geçen gün küreselleşme kelimesi sık sık duyulmakta, halk arasında yaşanan çoğu olayların nedeni olarak gösterilen küreselleşmenin, herkesçe kabul edilen tam bir tanımı bulunmamaktadır. Küreselleşme son yıllarda en çok konuşulan konuların başında gelmekte, bu kavram üzerinde tanım birliği bulunmasının nedeni ise farklı toplum yada siyasi görüşe sahip insanların küreselleşmeyi evrenselleşme, liberalizasyon, batılılaşma, bağımlılık, modernizasyon ile eş anlamlı görmesidir. Küreselleşme; gelişen teknoloji ve iletişim olanakları sayesinde bütün dünyayı her yönden etkileyen bir süreç olduğu görülmektedir. Bu nedenle günümüz dünyasında adına en çok atıf ve yorum yapılan bir kavram halini almıştır.

Şahsi kanaatimizce küreselleşme “dünya vatandaşlığı” kavramı üzerine inşa edilerek tanımlanmalıdır. Küreselleşme; “Dünyanın, bir siyasetçinin parlamentoda konuşabileceği bir kürsü veya miting alanı, bir sanatçı için eserlerini milyonlarla paylaşabileceği bir konser salonu veya sergi, bir iş insanı için ticari faaliyetlerini yürüttüğü bir şirket, sıradan bir vatandaş içinse içinde barınabileceği bir ev olarak görülmesi” olarak tanımlanabilir.

Küreselleşme kavramının bugün anladığımız manada kullanılmaya başlanması hususunda değişik iddialar vardır. Bazı iddialara göre küreselleşme kavramı ilk kez 1980’lerde Harvard, Stanford, Columbia gibi prestijli Amerikan okullarında kullanılmaya başlanmış ve yine bu çevrelerce popüler hale getirilmiştir. Bazı iddialara göre ise, ilk olarak 1960’lı yıllarda Kanadalı Sosyoloji Profesörü Marshall McLuhan meşhur “küresel köy” (global village) kavramını kullanmıştır ve ona göre en azından dünyanın belli bir bölümü, özellikle iletişim teknolojilerindeki gelişmeler sayesinde küresel köy haline dönüşmektedir.

Küreselleşme 2000’li yıllardan itibaren internet çağının gelmesi, sosyal medyaya bilgisayarlar, tablet ve cep telefonlarından rahatlıkla ulaşılması ve sosyal medya ile büyüyen bir neslin oluşması sonucu hız kazanmıştır. Hatta herhangi bir sıradan olay, sosyal medya ile büyüyerek bir hükümetin devrilmesine kadar gidebilmektedir. Küreselleşme ile birlikte sınır kavramının kalkması sonucu başka ülkelerde yaşanan olaylar, yaşadığımız bir ülkenin herhangi bir şehrinde yaşanmışçasına etki yapmaktadır. Yani özetle belirtmek gerekirse küreselleşme, her alanda mesafenin daha az önemli hale gelmesi, siyasal, ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda dünyanın daha çok bütünleşmesi süreci olarak da ifade etmek mümkündür. Bu bağlamda küreselleşme tek taraflı bir süreç değildir, daha çok çift taraflı bir süreçte, zıt eğilimleri içererek de gelişmektedir.

3. Küreselleşme Dış Ticaret İlişkisi