Salih ÇALAL

Kooperatiflerin, sosyal sermayenin artırılması, gelirin adil dağıtılması ve yoksulluğun azaltılmasında önemli katkılarının olduğu bilinmektedir. Bunun içindir ki, üretimden tüketime, eğitimden finansmana kadar ekonominin her sektörüne faaliyet gösteren kooperatifler kurulmuştur. Yeni Türk Ticaret Kanununda da kooperatiflerin bu özellikleri gözetilerek düzenlemeler yapılmıştır.

Kooperatifler öncelikli olarak özel kanunları olan 1163 sayılı Kooperatifler Kanununu, genel kanun olarak da TTK hükümlerini uygulamakla yükümlüdürler. Bu açıdan bakıldığında Ticaret Kanununun bazı düzenlemeleri kooperatifleri doğrudan ilgilendirmekte ve bu düzenlemelere uyum sağlamalarını gerektirmektedir. Zira, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 124 üncü maddesinde ticaret şirketlerinin; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerden ibaret olduğu belirtilmiştir.

Bu çalışmada, tasfiye kararı alan kooperatifler açısından tasfiyeden dönülmesi ve ek tasfiye süreci, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan kooperatifleri doğrudan ilgilendiren hükümler kapsamında ele alınmıştır.

Kooperatiflerde Tasfiye Süreci

1163 sayılı Kooperatifler Kanununda tasfiyeye ilişkin hükümlere 81 ve 86 ıncı maddeler arasında sınırlı olarak yer verilmiştir. 6102 sayılı Kanunda ise tasfiye konusu oldukça geniş bir biçimde düzenlenmiştir.

Kooperatiflerin tasfiyesi genel olarak mevcudunun paraya çevrilmesi ve borçları ödendikten sonra kalan kısmın ortaklar arasında bölüştürülmesidir. Bu kapsamda kooperatifler ana sözleşmelerinde gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip varsa konutun ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılır ve dağılır. Kooperatiflerin sona ermeleri açısından belli başlı dağılma nedenleri vardır. Kooperatif:

1. Ana sözleşme gereğince,

2. Genel Kurul kararıyla,

3. İflasın açılmasıyla,

4. Kanunlarda öngörülen diğer hallerde, ilgili bakanlığın mahkemeden alacağı karar üzerine,

5. Diğer bir kooperatifle birleşmesi veya devralınması suretiyle,

6. Üç yıl olağan genel kurulunu yapmaması halinde,

7. Amacına ulaşma imkânının bulunmadığının ilgili Bakanlıkça tespiti halinde mahkemeden alacağı kararla,

Dağılır.

Kooperatifler, ana sözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılır ve dağılır. Ancak tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde usulüne uygun şekilde ana sözleşme değişikliği yapılarak kooperatifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hüküm uygulanmaz. Ayrıca tüm ortakların hakkı verilmeden kooperatif tasfiye edilemez. Yargıtay 23’üncü Hukuk Dairesinin Esas:2012/5064 Karar:2013/439 nolu aşağıdaki yer verilen kararında bu husus açıkça vurgulanmıştır;

“Davacının, kooperatif aleyhine ...Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 1992/617-Esas sayılı dosyası ile açtığı üyelik tesbiti davasının yargılaması devam ederken, 1995 yılında kooperatifin tasfiye edildiği ve 17.07.1995 tarihinde Ticaret sicilinden terkin edildiği anlaşılmakta ise de, davacının kooperatife bir miktar aidat ödemesi yaptığı dosyadaki belgelerden anlaşılmaktadır. 1163 sayılı Yasa'nın 83. maddesine göre tüm ortakların hakları verilmeden tasfiye sona erdirilemez.”