Özdem SATICI TOPRAK

I- GİRİŞ
Ülkemizde gerek kuruluşu ve gerekse faaliyetleri kamu otoritesine tabi olan ancak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu kapsamında ticaret şirketleri arasında da sayılan kooperatiflerde organlar genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kurulundan oluşur. Tüm ortakların iştirakiyle oluşan genel kurul en yetkili organ sıfatıyla yönetici ve denetçileri seçerken; yönetim kurulu kooperatifi temsil ve idare eden; denetim kurulu yahut denetçi ise genel kurul namına yönetim kurulunu denetler. Ancak bu organların görevlerini ifa edebilmeleri için yasada belirtilen asgari sayıyı kaybetmemeleri; bu hususta meydana gelecek sayısal kaybın da yine ilgili mevzuata göre doldurulması gerekir.

II- KOOPERATİFLERDE YÖNETİM KURULU VE DENETÇİLER
II.1.Yönetim Kurulu
İcrai bir organ olan yönetim kurulu kanun ve ana sözleşme hükümleri içinde kooperatifin faaliyetini yönetir, onu temsil eder. Yönetim kurulunun asil ve yedek üyeleri genel kurulda en çok oy alanlar arasından sıra ile belirlenir, oylarda eşitlik halinde kuraya başvurulur.(1) En az üç üyeden kurulan yönetim kurulunda gerek asil ve gerekse yedek üyelerin kooperatif ortağı olmaları şarttır. (KK Md.55/1-2) Kooperatiflerde tüzel kişilerin de yönetim kuruluna seçilmesi mümkün olup; yönetim Kurulu üyeliğine seçilen tüzel kişiler, temsilcilerinin isimlerini kooperatife bildirirler. (KK Md.55/4)

II.2.Denetçiler
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nda yönetim kurulunun aksine denetçiler açıkça kurul olarak düzenlenmemiş olmakla birlikte kurul olarak anıldıkları bazı hükümler de anılan yasada yer almıştır. (KK Md.48/2, 56/4, 65/4, Ek Madde 2) Diğer taraftan, Kooperatif ve Üst Kuruluşlarının Denetimine Dair Yönetmelik’te kooperatifin birden fazla denetleme organı üyesi bulunması halinde, denetleme organı üyelerinin kooperatifi genel kurul toplantısına çağırma yetkisi hariç olmak üzere kendilerine ilgili kanun ve ana sözleşme ile verilen görev ve yetkileri, gerektiğinde tek başlarına da kullanabilecekleri belirtilmiş; böylece denetim kurulu üyeleri esas itibariyle kurul halinde karar almakla yükümlü tutulmamışlardır.(2)
Anılan Kanun’a göre denetçi, genel kurul namına kooperatifin bütün işlem ve hesaplarını tetkik eder. Bu amaçla genel kurul tarafından, denetleme organı olarak görev yapmak üzere en az bir denetçi ve yedeği seçilir. (KK Md.65/1-2) Yasal düzenlemede denetçilerin asgari bir denetçi seçilmesi yeterli görülmüş olmakla birlikte örnek ana sözleşmelerde en az iki denetçi seçilmesi gerektiği düzenlenmiştir.(3) Yine yönetim kurulunun aksine kooperatif denetçilerinin kooperatif ortağı olmaları zorunluluğu bulunmamaktadır.

III-YÖNETİM KURULU NİSAPLARI
III.1.Toplantı ve Karar Nisabı
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nda yönetim kurulunun en az üç üyeden kurulacağı hüküm altına alınmış; ancak yönetim kurulunun toplantı ve karar nisabı ile ilgili bir düzenlemeye yer verilmemiştir. (KK Md.55/2) Konuyla ilgili olarak örnek ana sözleşmelerde, yönetim kurulunun üye tam sayısının çoğunluğu ile toplanacağı ve kararların toplantıda bulunanların çoğunluğu ile alınacağı, oyların eşitliği halinde keyfiyetin gelecek toplantıya bırakılacağı, bu toplantıda da eşitlik halinde söz konusu teklifin reddedilmiş sayılacağı düzenlenmiştir. (4)
III.2.Nisap Kaybı
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nda yönetim kurulunun toplantı nisabını kaybetmesi halinde denetim kuruluna boşalan yönetim kurulu üyeliklerine gecikilmeksizin yeteri kadar yedek üye çağrılması görevi verilmiş; ancak yedek üyelerle de nisabın temin edilememesi halinde izlenecek usul ile ilgili bir düzenleme yapılmamıştır. (KK Md.56/4) Kooperatif örnek ana sözleşmelerinde; herhangi bir sebeple yönetim kurulu üyeliğinin boşalması halinde, yönetim kurulunca aldıkları oy sırasına göre yedek üyelerin çağrılacağı, yönetim kurulunun toplantı nisabını kaybetmesi halinde boşalan yönetim kurulu üyeliklerine denetim kurulu tarafından geciktirilmeksizin yeteri kadar yedek üye çağrılacağı, yedek üyelerle de yönetim kurulunun tamamlanamaması halinde, eğer yönetim kurulu toplantı nisabını kaybetmemişse, kanuni şartları haiz birini geçici olarak yönetim kurulu üyeliğine seçip ilk genel kurulun onayına sunacağı, onaylanması halinde selefinin süresini tamamlayacağı, yönetim kurulu toplantı nisabının altına düşmüşse, denetim kurulu tarafından seçimler yapılmak üzere derhal genel kurulun toplantıya çağrılacağı belirtilmiştir.(5)

IV-DENETÇİLER-DENETİM KURULU