İsmail ŞENTÜRK

1.GİRİŞ
Ülkemiz ekonomisinin son 1 yıldır yaşanan dönemi kaynaklı sorunları bulunmaktadır. Hukuk ise sorunların yaşandığı alanda farklı çözüm alanları üretmeye çalışmaktadır. Ülkemizdeki ekonomik durağanlık nedeniyle ortaya çıkan konkordato kararı iflasa sürüklenen firmaya farklı bir olanak sağlamaktadır. Böylece borçlulara ve alacaklılar hatta çalışanlar açısından alternatif bir çözüm yöntemi oluşturulmaktadır.
Konkordato, dürüst bir borçlunun, alacaklıların belli bir çoğunluğu ile yaptığı ve ticaret mahkemesinin tasdiki ile hüküm ifade eden bir cebri anlaşmadır. Alacaklılar, borçluya karşı alacaklarının bir kısmından feragat ederler ve/veya borçluya borcunu ödeme konusunda belli bir süre verirler, borçlunun bu süre içinde borcunun kabul edilen kısmını ödemekle borçlarının tamamından kurtulmasını sağlayan hukuki bir müessesedir.
Yakın zamanda İcra ve İflas Kanunu’nda gerçekleştirilen değişiklikler ile borçlarını zamanında ödemekte zorlanan şirketlerin yanı sıra vatandaşların da konkordato ilan edebilmesinin yolu açılmış ve konkordato müessesesi gerek literatürde gerekse kamuoyunda incelenen konular önemli bir yer tutmuştur. Konkordato sürecinde işçinin alacakların durumunun ne olacağı hususu makalemizin konusunu teşkil edecektir.
2. KONKORDATO NEDİR?
Bilindiği üzere; borca batık durumda olan sermaye şirketleri veya kooperatiflerin iflasları, belirli kanuni şatların gerçekleşmesi halinde geçici bir süre için ertelenerek borçluya, alacaklı baskısı olmaksızın ticari faaliyetine devam edebilme imkanı sağlanmaktaydı.
İflas erteleme müessesinin OHAL süresince yasaklanması hususu 15 Mart 2018 tarih ve 30361 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 7101 sayılı İcra ve İflas Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (“Değişiklik”) ile kalıcı hale getirilmiş ve aynı Değişiklik’te iflas ertelemenin yerine geçmesi adına İcra ve İflas Kanunu’nun 285. ila 309. maddeleri arasında düzenlenen konkordato hükümleri genişletilmiştir. Önceki süreçte iflas erteleme kurumunun amacını gerçekleştirme konusunda isteneni vermemesi sebebiyle, Değişiklik ile birlikte genişletilen konkordato hükümleri yeni bir yapıya büründürülmüştür. Nitekim Değişiklik ile konkordato sisteminin daha kolay işleyecek bir hal almasının amaçlandığı yasanın gerekçesinde de “İflasın ertelenmesi kurumunda alacaklıların herhangi bir şekilde söz sahibi olamaması, sürecin borçlu ve mahkeme arasında yürütülmesi ve yaşanan yargılama sorunları birlikte değerlendirildiğinde bu kurumun tamamıyla yürürlükten kaldırılması ve yerine alacaklılar ile borçlunun bir müzakere sonrasında anlaşmaları ve bu anlaşmanın mahkemece tasdiki esasına dayanan konkordato kurumunun daha etkin ve aktif bir şekilde kullanılması ticari ve sosyal hayat bakımından bir ihtiyaç olarak görülmüştür.” şeklinde ifade edilmektedir.
2.1. Konkordato Başvuru Süreci
İcra İflas Kanunu 286’ncı maddesi uyarınca Konkordato başvurusu;
- İflasa tabi olan borçlu için muamele merkezinin bulunduğu, birden fazla şubesi var ise merkez şubenin bulunduğu yerdeki, merkezi yurt dışında bulunuyorsa Türkiye’deki şubesinin olduğu yerdeki,
- İflasa tabi olmayan borçlu için borçlunun yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesine verilecek dilekçe ile yapılabilecektir.
Mahkemeye yapılacak başvuru sırasında Adalet Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulan tarifede belirtilen konkordato gider avansının, talepte bulunan tarafından yatırılması gerekmektedir. Aksi halde talebin, dava şartı yokluğundan reddi söz konusu olabilecektir.
Konkordato talebinde bulunanlardan, iflasın ertelenmesinde olduğu gibi “borca batıklık” şartı aranmamaktadır.
2.2. Değerlendirme ve Müzakere Süreci
2.2.1. Geçici Mühlet:
Talep üzerine mahkeme, gerekli belgelerin eksiksiz şekilde ibraz edilmesi halinde derhal geçici mühlet kararı vererek borçlunun malvarlığı muhafazası ve borçlunun koruma atına alınabilmesi için gerekli gördüğü bütün tedbirleri alır. Konkordatonun alacaklı tarafından talep edilmesi halinde ise mahkeme, gerekli belgelerin sunulması için borçluya makul bir süre verecektir. Mahkemenin borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli gördüğü bütün tedbirleri alma yetkisi de bulunmaktadır.
Geçici mühlet verilmesi ile birlikte mahkeme, konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi ve geçici mühlet süresince borçlunun yapacağı işlemlerin denetimi amacıyla geçici konkordato komiseri görevlendirir. Komiser, mahkeme tarafından verilecek karardan önce raporunu mahkemeye sunar.
Geçici mühlet süresi üç ay olup, bu süre mahkeme tarafından beş ayı geçmemek üzere uzatılabilir.
2.2.2. Kesin Mühlet:
Konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olduğunun anlaşılması hâlinde borçluya bir yıllık kesin mühlet verilir. Bu kararla birlikte mahkeme, yeni bir görevlendirme yapılmasını gerektiren bir durum olmadığı takdirde geçici komiser veya komiserlerin görevine devam etmesine karar verir ve dosyayı komisere tevdi eder. Güçlük arz eden özel durumlarda kesin mühlet, komiserin bu durumu açıklayan gerekçeli raporu ve talebi üzerine mahkemece altı aya kadar uzatılabilir. (İcra İflas Kanunu Md. 289)
Mühlet içinde borçlu aleyhine 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre yapılan takipler de dahil olmak üzere hiçbir takip yapılamaz ve evvelce başlamış takipler durur, ihtiyatî tedbir ve ihtiyatî haciz kararları uygulanmaz, bir takip muamelesi ile kesilebilen zamanaşımı ve hak düşüren müddetler işlemez. (İcra İflas Kanunu Md. 294)
Ancak mühletin borçluyu koruyucu etkisi yanında;
- Türüne bakılmaksızın kefilin mühlet sürecindeki korumalardan yararlanamayacağı,
- İşçilik ile nafaka alacakları için takip yasağının uygulanmadığı,
- Mühlet süresinde borçlunun komiser izniyle borç altına girebileceği ve söz konusu bu borçlar için de takip yasağı bulunmadığı gözden kaçırılmamalıdır.8
Bunun yanında, mühlet sırasında rehinle temin edilmiş alacaklar nedeniyle rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatılabilir veya başlamış olan takiplere devam edilebilir ancak bu takip nedeniyle muhafaza tedbirleri alınamaz ve rehinli malın satışı gerçekleştirilemez. (İcra İflas Kanunu Md. 295)
Tasdik edilen konkordato projesi aksine hüküm içermediği takdirde, kesin mühlet tarihinden itibaren alacaklara faiz işlemesi de duracaktır.
2.3. Mahkeme İncelenmesi ve Konkordato Tasdiki
Komiserin gerekçeli raporunu ve dosyayı tevdi alan mahkeme, konkordato hakkında karar vermek üzere yargılama aşamasına geçecektir. Mahkeme, konkordato komiserini dinledikten sonra kısa bir zamanda ve her hâlükârda kesin mühlet içinde kararını vermek zorundadır. (İcra İflas Kanunu Md. 304)
Konkordato projesinin tasdik edilmesi, birtakım şartların sağlanmasına bağlanmıştır. (İcra İflas Kanunu Md. 305)
Konkordato tasdik edilirse; İcra İflas Kanunu Md. 306 uyarınca alacaklıların hangi ölçüde alacaklarından vazgeçtiği ve borçlunun borçlarını hangi takvim çerçevesinde ödeyeceği belirtilir.
Konkordato tasdik edilmez ise; İcra İflas Kanunu Md. 308 uyarınca mahkeme tarafından konkordatonun reddine karar verilecektir. Borçlunun iflâsa tabi şahıslardan olması ve doğrudan doğruya iflâs sebeplerinden birinin mevcut olması hâlinde mahkeme, konkordatonun reddi kararının yanında, borçlunun iflâsına da resen karar verir.
Konkordatonun tasdiki ya da reddine ilişkin kararlar, mühlet kararında olduğu gibi ilan olunur ve ilgili yerlere bildirilir.
Konkordato hakkında verilen karara karşı borçlu veya konkordato talep eden alacaklı, kararın tebliğinden; itiraz eden diğer alacaklılar ise tasdik kararının ilânından itibaren on gün içinde istinaf yoluna başvurabilir. (İcra İflas Kanunu Md. 308/a)
Alacakları itiraza uğramış olan alacaklılar, tasdik kararının ilânı tarihinden itibaren bir ay içinde dava açabilirler. (İcra İflas Kanunu Md. 308/b)
3. Konkordato Sürecinde İşçilerin Hakları Konkordato Sürecinde işçilerin haklarına ilişkin bilgilere aşağıda yer verilmiştir.
3.1. Konkordato İşçilere Haklı Fesih Hakkı Verir Mi?
Şirketin konkordato kararı almış olması tek başına işçilere haklı fesih hakkı vermez. Ücretleri düzenli ödendiği, iş koşulları ağırlaştırılmadığı sürece, kısaca konkordato dışında haklı bir neden olmadıkça işçiler iş sözleşmelerini sona erdirirlerse kıdem ve ihbar tazminatı alamazlar. Ancak, konkordato ilan eden işveren ne zamanki ücret ödemelerini aksatır, o zaman işçiye iş akdini fesih hakkı doğar. Ücretini bir aydan fazla alamayan işçi, iş akdini feshedebilir. O iş yerinde bir yıldan fazla çalışmışsa, kıdem tazminatını talep edebilir.
3.2. İşçilerin Dikkat Edeceği Husus: 1 Ay İçinde Alacakları Kayıt