Kasım TOSUN

KDV iade işlemlerinde amortismana tabi iktisadi kıymetlerin iade hesabına dahil edilip edilmeyeceği, iade edilecek tutarın hesaplanması kısmında amortismana tabi iktisadi kıymetlerden nasıl pay verileceği ve iade hesabına dahil edilemeyen amortismana tabi iktisadi kıymete ait KDV’ nin sonraki dönem iade hesabına dahil edilip edilmeyeceği makalemizin konusunu oluşturmaktadır.

Amortisman mevzusu 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 313 üncü maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır:

“İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin, bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder.”

KDV iade işlemlerinde konuyla ilgili KDV Genel Uygulama Tebliğinde aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır:

İadesi gereken KDV’nin hesabında, iade hakkı doğuran işlemlerin bünyesine giren ve indirilemeyen KDV tutarları dikkate alınır. İşlemin bünyesine giren KDV, teslim işlemlerinde malın üretimi, iktisabı, muhafazası ve teslimi; hizmet işlemlerinde ise ifa edilen hizmetin meydana getirilmesi ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan harcamalar nedeniyle yüklenilen KDV’den oluşur. KDV’nin, iade hakkı doğuran işlemlerin gerçekleştiği dönemde ortaya çıkmış olması şart değildir. İade hakkı doğuran işlemin bünyesine girmesi yeterlidir.

İade hakkı doğuran işlemler için yüklenilen KDV, öncelikle indirim konusu yapılır. İndirimle giderilemeyen bir miktarın kalması halinde, kalan tutar iade hakkı doğuran işlemin gerçekleştiği dönemde iade edilecek KDV olarak dikkate alınabilir. Bir vergilendirme döneminde iade konusu yapılabilir KDV (azami iade edilebilir vergi), kural olarak o dönemdeki iade hakkı doğuran işlemlere ait bedelin (% 18)’i (genel KDV oranı) olarak hesaplanan miktardan fazla olamaz. Ancak, doğrudan yüklenimler nedeniyle bu tutardan fazla iade talebinde bulunulması halinde, aşan kısmın iadesi münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir.

Azami iade edilecek KDV’nin hesaplanmasında ki temel prensip, iade konusu işlemin tam istisna kapsamı dışında olması halinde satış bedeli * 0,18 = TL KDV tahsil edilecek olmasıdır. Tam istisna kapsamında yapılan satıştan dolayı tahsil edilemeyen KDV işletmenin alabileceği azami KDV limiti olarak belirlenmiştir.

Bu kısmı örneklendirecek olursak bir işletmenin 36 TL KDV(Doğrudan bünyeye giren ham maddenin KDV’si, Genel Gider ve ATİK yükleniminin olmadığını durumda) yüklenerek 200 TL maliyetle imal edilen bir ürünün normal dışı ekonomik sebeplerden dolayı zarar edecek şekilde 180 TL ye sattığı kabul edilirse;

Azami iade edilebilir KDV 180*0,18= 32,40 TL KDV iken,

İşletmenin iade hesabında doğrudan yüklenilen 36 TL KDV olup, genel gider ve/veya ATİK KDV iadesi talep edilemeyecektir.

32,40 TL KDV inceleme raporsuz iade alınabilirken

3,60 TL fark inceleme raporuna göre iade alınabilir.

Burada kanun koyucunun amacı ticari teamüllere aykırı olarak istisnai durumlarda meydana gelen zararına satışın kontrol edilmesini sağlamaktır.

Anılan tebliğin IV/A-1.2. İşlemin Bünyesine Giren Verginin Hesabına Dahil Edilebilecek Unsurlar başlıklı bölümde ve devamında konu şu şekilde açıklanmıştır;

“Yüklenilen KDV, iade hakkı doğuran işlemle ilişkilendirilebilen alış ve giderler, genel imal ve genel idare giderleri ile amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) için yapılan harcamalara ilişkin KDV’den oluşur. İade hakkı doğuran işlemle ilişkilendirilebilen alış ve giderler ile genel imal ve genel idare giderlerinden bu dönemde gerçekleştirilen işleme isabet eden pay, aşağıda yer alan açıklamalar dikkate alınarak hesaplanır.

İade hakkı doğuran işlemle ilgili talep edilecek KDV tutarı;

a) İade hakkı doğuran işlemin doğrudan girdisini oluşturan mal ve hizmetler,

b) İade hakkı doğuran işlemle ilgili olan* telefon, kırtasiye, posta, ulaşım, konaklama, akaryakıt, elektrik, su, büro malzemeleri, muhasebe, reklâm, temizlik malzemeleri, kira vb. genel imal ve genel idare giderlerinden iade hakkı doğuran işleme isabet eden kısım,

c) İade hakkı doğuran işlemde kullanılan ATİK’in alımı, nedeniyle yüklenilen KDV’den oluşur.

İade tutarının hesaplanmasında, önce işlemin bünyesine doğrudan giren harcamalar nedeniyle yüklenilen KDV dikkate alınır. Daha sonra ilgili dönem genel imal ve genel idare giderleri için yüklenilen KDV’den pay verilir. Bu şekilde hesaplanan tutarın, azami iade edilebilir KDV tutarını aşmaması halinde, bu tutar ile azami iade edilebilir KDV tutarı arasındaki farka isabet eden tutar kadar ATİK’ler dolayısıyla yüklenilen KDV’den iade hesabına pay verilebilir.

İade hakkı doğuran işlemle ilgisi bulunmayan giderler dolayısıyla yüklenilen KDV iade hesabına dâhil edilmez.”

1.3. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerde İade Uygulaması