Ahmet ARSLAN

Giriş
Zaman zaman kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) ve diğer kamu şirketlerinde yönetim kurulu üyesi olarak atanan kişilerin liyakati, huzur ücreti aldıkları şirket sayısı ve huzur ücretlerinin miktarı kamuoyunun gündemine gelmektedir.
Bu makalemizde kamu şirketlerinde yönetim kurulu üyesi olarak atanan kişilere ödenebilecek huzur ücretleri ile söz konusu ücretlerin gelir vergisi açısından vergilendirilmesi hususu ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde değerlendirilecektir.
1. Huzur Ücretlerinin Belirlenmesi
Özel mevzuatında aksine özel bir düzenleme bulunmaması halinde huzur ücretleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre şirketlerin esas sözleşmesi ile veya genel kurulu tarafından belirlenmektedir. Söz konusu kanuna göre, huzur ücreti yönetim kurulu üyesinin hakları arasında yer almakta olup, huzur ücretinin alt (taban) ve üst tutarı (tavan) konusunda Kanunda herhangi bir limit bulunmamaktadır.
Dolayısıyla, uygulamada huzur ücretinin tutarı sektörel teamüller, ortalamalar, şirketin mali durumu ve yönetim kurulu üyesinin niteliği ve statüsüne göre şirketlerin genel kurulu toplantısında belirlenir.
Bununla birlikte, kamu şirketleri kamu kaynağı (sermaye) kullandığından huzur ücretlerinin belirlenmesine ilişkin olarak ilgili mevzuatında özel düzenlemeler bulunmaktadır.
Devletin yani Hazinenin hissedarı olduğu şirketler “kamu iktisadi teşebbüsleri” olarak adlandırılmakta olup, söz konusu şirketlerin yönetim ve işleyişi 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de düzenlenmiştir. Söz konusu kamusal şirketlerin tek hissedarı genellikle Hazine bulunduğundan şirketlerin organları genel müdürlük ve yönetim kurulundan oluşmakta ve dolayısıyla yönetim kurulunu atayan bir genel kurul bulunmamaktadır. Dolayısıyla, söz konusu şirketlerin yönetim kurulu üyeleri kuruluşlarına ilişkin özel kanunlarda belirtildiği üzere, Hazine ve Maliye Bakanı, ilgili bakan ve/veya Cumhurbaşkanı tarafından atanmaktadır.
Kamu şirketlerine kamu görevlilerinden ve dışarıdan atanan veya seçilen tüm yönetim ve danışma kurulu başkan ve üyeleri, denetçi ve tasfiye kurulu üyelerinin huzur ücretleri ise 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye (Md. 34) göre Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
Söz konusu KHK hükmüne istinaden kamu şirketlerinde yönetim kurulu üyesi veya başkanı olarak atanan kamu görevlileri ve diğer kişilere ödenecek huzur ücretlerinin üst limiti son olarak 03.09.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevli Yönetim, Denetim ve Tasfiye Kurulu Üyelerinin Ücretleri ile Sözleşmeli ve Kapsam Dışı Personele Uygulanacak Taban ve Tavan Ücretlerin Tespitine İlişkin 7551 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile belirlenmiştir.
Söz konusu kararda kamu şirketlerinde görev alan yönetim kurulu üyelerine 2023 yılının ikinci yarısı için ödenecek huzur ücreti tutarı yönetim kurulu üyeleri için 15.661 TL, yönetim kurulu başkanı için bu tutarın iki katı (31.322 TL) olarak belirlenmiş, ayrıca söz konusu tutarlara 2024 yılından itibaren kamu görevlilerine toplu iş sözleşmeleri ile belirlenen zam oranında artış yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Ayrıca kararda, yönetim kurulu üyesi olarak atananlardan çeşitli nedenlerle fiilen görev yapmayanlara (örneğin yönetim kurulu toplantısına katılmayan) herhangi bir ücret ödenmeyeceği, belirlenen tutarların üzerinde yapılan ödemelerin geri alınacağı da belirtilmiştir.
Söz konusu Karar kapsamında olmayan kamu şirketlerinde ise yönetim kurulu üyelerine sektörel teamüller, ortalamalar ve şirketin mali durumuyla orantısız şekilde yüksek huzur ücreti ödenmesi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun şirketin menfaatlerinin korunması prensibine aykırı olup, yönetim kurulu üyesi hakkında yasal sorumluluk gerektirir.
2. Bir Kişi Birden Fazla Kamu Şirketinden veya Kurumdan Huzur Ücreti Alabilir mi?