Necati TORUN

GİRİŞ

Kamu ihaleleri yapım veya hizmet gibi alanlarda 6 aydan başlayıp 3 yıla kadar uzayabilen uzun süreli olabilmektedir. Ancak bu maliyeti önceden hesaplayabilmek gerçekten mümkün olmayabilmektedir. Özellikle Covid-19 sürecinde imalat sektöründe çok önemli maliyet artışları meydana gelmiştir. Ve bu maliyet artışların önceden öngörülemeyecek ciddi boyutlara ulaşmıştır. Kamu ihalelerini kazanan bir çok firma gerek kamu idareleri gerekse hükümet nezninde bu maliyet artışlarını gündeme getirmişlerdir. Bir süredir kamuoyunda ek fiyat farkı düzenlemesi beklenmekteydi.

22 Ocak 2022 tarihli ve 31727 sayılı Resmi Gazete’de söz konusu ek fiyat farkı ile ilgili önemli Kanuni düzenleme yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Kanun değişikliğinde ise fiyat farkının hesaplanabilmesi için Cumhurbaşkanı’na usul ve esaslar hakkında yetki verilmişti. Geçtiğimiz günlerde 24 Şubat 2022 tarihli Resmi Gazete’de Cumhurbaşkanı tarafından Covid -19 Kaynaklı Ek Fiyat Farkına ilişkin usul ve esaslar yayımlanmış olup makalemizin konusunu teşkil edecektir.

EK FİYAT FARKI VE SÖZLEŞMENİN DEVRİNE İLİŞKİN GEÇİCİ DÜZENLEME

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nda 8’inci maddesinde yer alan düzenlemeler uyarınca yüklenicilere fiyat farkı ödenebilmesi katı kurallara bağlanmıştır. Şöyle ki eğer ihale öncesinde ihale dokümanında söz konusu iş için fiyat farkı ödenemeyeceği hüküm altına alınmış ise o zaman işin maliyeti ne kadar artarsa artsın yüklenici fiyat farkı talebinde bulunsa dahi idare tarafından fiyat farkı ödenemeyecektir.

22 Ocakta yürürlüğe giren yeni düzenleme ile fiyat farkına ilişkin bu katı kurallara bir yumuşama ve esneklik getirilmiştir.

1.1. Mevzuatta Gerçekleştirilen Son Düzenleme

Bireysel Emeklilik Tasarruf Ve Yatırım Sistemi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’u 11’inci maddesinde söz konusu düzenlemeye yer verilmiştir;

5/1/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“Ek fiyat farkı ve/veya sözleşmelerin devri

GEÇİCİ MADDE 5 – Ülkemizde ve dünyada hammadde temininde ve tedarik zincirlerinde yaşanan aksaklıklar ile girdi fiyatlarındaki beklenmeyen artışlar nedeniyle 1/12/2021 tarihinden önce 4734 sayılı Kanuna göre ihalesi yapılan ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla devam eden veya bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce fesih veya tasfiye edilmeksizin kabulü/geçici kabulü yapılan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin Türk lirası üzerinden yapılan sözleşmelerde, 1/7/2021 ile 31/12/2021 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) gerçekleştirilen kısımlar için, ihale dokümanında fiyat farkı verilmesine ilişkin hüküm bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, 1/7/2021 ile 30/11/2021 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) ihalesi yapılan işlerde ihale tarihinin (son teklif verme tarihi) içinde bulunduğu aya ait endeks, 1/7/2021 tarihinden önce ihale edilen işlerde ise 2021 yılı Haziran ayına ait endeks temel endeks olarak kabul edilerek ve sözleşme fiyatları kullanılarak yüklenicinin başvurusu üzerine sözleşmesine göre hesaplanan fiyat farkına ilave olarak ek fiyat farkı verilebilir.

Ayrıca bu kapsamdaki sözleşmeler, yüklenicinin başvurusu ve idarenin onayı ile devredilebilir. Devredilen sözleşmelerde devir alacaklarda ilk ihaledeki şartlar, devir tarihi itibarıyla aranacak olup devirden kaynaklanan kısıtlama ve yaptırımlar uygulanmaz. Yüklenimi ortak girişim tarafından yürütülen sözleşmelerde ortaklar arasında devir veya hisse devirlerinde ilk ihaledeki yeterlik şartları aranmaz. Sözleşmeyi devreden yüklenicinin teminatı iade edilir. Bu kapsamda devredilecek sözleşmelerden damga vergisi alınmaz.

Sözleşmenin bu madde kapsamında devredilmesi durumunda birinci fıkra hükmü saklı kalmak üzere yüklenici devir tarihine kadar gerçekleştirdiği işler ya da imalatlar dışında idareden herhangi bir mali hak talebinde bulunamaz. Yüklenici tarafından idarece uygun görülecek can ve mal güvenliği ile yapı güvenliğine yönelik tedbirlerin alınması şarttır.

Bu madde kapsamında ek fiyat farkı verilebilecek alım türlerini, ürün ve girdileri, ek fiyat farkı verilmesi veya sözleşmenin devri için idareye başvuru süreleri ile devir işlemlerinin tamamlanacağı süre dâhil ek fiyat farkı hesaplamalarına ve sözleşmelerin devrine ilişkin esas ve usulleri tespite Cumhurbaşkanı yetkilidir.…

1.2. Düzenlemenin Kısaca Açıklanması