Mehmet Uğur KILINÇ

1.Giriş:

3065 sayılı Katma Değer Vergisi kanunun 29. ve 30. Maddelerinde vergi indirimi ve indirilmeyecek KDV düzenlenmiştir. İşletmelerin ithal ettikleri mallar bazen değer düşüklüğüne uğrayacağı gibi zayi olması da söz konusu olabilmektedir. İthal edilen malların hasar oranı bilinmemesi en tabi sonuçlardan bir tanesidir. Türk Vergi Kanunlarında işletmeye ait malların ne kadar değer kaybına uğradığına Takdir Komisyonlarının karar vermesi gerektiğini ifade edilmiştir. İthal edilen malların değer düşüklüğünün Takdir Komisyonlarınca belirlenmesi sonucunda KDV indirim mekanizmasının nasıl işletilmesi gerektiğinin irdelenmesi gerekmektedir.

2.Yasal Mevzuat :

-Katma Değer Vergisi kanunun 29. ve 30. Maddelerinde KDV indirim Müesesi ve İndirilmeyecek KDV aynen aşağıda yer almaktadır

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29/1 inci maddesinde; mükelleflerin, yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV den, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV ile ithal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen KDV yi indirim konusu yapabilecekleri hüküm altına alınmıştır.

Kanunun (30/c) maddesi uyarınca, deprem veya sel felaketi ya da Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilan ettiği yerlerdeki yangın nedeniyle zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan malların alış vesikalarında gösterilen KDV mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV’den indirilemeyecektir. 

KDV Uygulama Genel Tebliğinin III/C-2 bölümünde ise İndirilmeyecek KDV ile ilgili aynen aşağıdaki gibi açıklama yapılmıştır.

Aynı Kanunun 30 uncu maddesinde ise; indirilemeyecek KDV ye ilişkin belirlemelerde bulunulmuş ve ilgili maddenin (c) bendinde; deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilan ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait KDV’nin indiriminin mümkün olmadığı hükme bağlanmıştır. 

Vergi Usul Kanunun 278 ve 278/A maddeleri aynen aşağıdaki gibidir.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun "Kıymeti Düşen Mallar" başlıklı 278 inci maddesinde "Yangın, deprem ve subasması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vaki olan emtia ile maliyetlerinin hesaplanması mutat olmayan hurdalar ve döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartalar emsal bedeli ile değerlenir." hükmüne yer verilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun "Kıymeti Düşen Mallar" başlıklı 278/A maddesinde; Bozulma, çürüme veya son kullanma tarihinin geçmesi gibi nedenlerle imha edilmesi gereken emtia, bu mahiyetteki imha işlemleri süreklilik arz eden mükelleflerin başvurularına istinaden, bu Kanunun 267 nci maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü bendindeki usulle mukayyet olmaksızın, Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen usul çerçevesinde ve tayin olunan imha oranı dikkate alınmak suretiyle değerlenebilir.

Birinci fıkra hükmünden yararlanmak için yapılan başvurular, Maliye Bakanlığınca mükellefin geçmiş yıllardaki işlemleri, fiili üretimi, satış ve imha süreçleri ile sektördeki diğer mükelleflerin durumu, yetkili idare, oda ve kuruluşların görüşleri de dikkate alınmak suretiyle değerlendirilir. Bu değerlendirme neticesinde, Maliye Bakanlığınca karşılıklı anlaşmak suretiyle, tayin olunan imha oranını aşmamak kaydıyla imha edilen emtianın emsal bedeli sıfır olarak kabul edilir.

Mükellefler, imha işlemine ilişkin her türlü kayıt, belge ve evrakı bu Kanunun ilgili hükümleri uyarınca muhafaza ve gerektiğinde ibraz etmek zorundadır.

Maliye Bakanlığı, bu maddeden yararlanmak için başvuruda bulunabilecek mükelleflerde aranacak şartları, tayin olunan imha oranının geçerli olacağı süreyi, imha oranının süresinden önce iptaline ilişkin kriterleri, bu madde kapsamına giren emtiayı, sektörler, iş kolları ve işletme büyüklüklerini ayrı ayrı ya da birlikte dikkate almak suretiyle belirlemeye ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esasları tespite yetkilidir.

3.Değerlendirme: