Hilmi Bahadır BARÇIN

GİRİŞ
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda yapım işi ihaleleri kapsamında sayılan hususlar aşağıdaki gibi uzun bir listedir: Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işlerinin hepsi yapım işi ihalesi kapsamında değerlendirilmektedir.
Tüm bu alımlar vatandaştan toplanan vergilerle oluştuğundan yani öz olarak kamu kaynağına ilişkin olunca Kanun koyucu da her kişinin ihalelere katılmasını engellememek ancak nitelikli olan gerçek veya tüzel kişilerin ihaleye katılmasını sağlayabilmek amacıyla bu Kanunlarda bazı kriterler yer vermiştir. Bu kriterlerden bir tanesi de ihale sürecini tamamlayabilecek iş deneyime sahip olunmasıdır.
İş deneyim belgesine sahip olmayan mühendis ve mimarların kamu ihalelerine katılmasına imkan veren 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’ndaki düzenlemeler makalemizin konusunu teşkil edecektir.
İŞ BİTİRME BELGELERİ
Kamu ihalelerinde mal, hizmet ve yapım işi ihtiyaçlarını karşılamak isteyen idareler harcayacakları bütçeleri vatandaşlardan toplanan vergilerle oluşmaktadır. İşte Kanun koyucu vatandaşlardan toplanan bu vergilerle en iyi kalitede en ucuz olacak şekilde tedariğini sağlamak istemekte bu nedenle de kamu ihalelerine katılan isteklilerden bazı şartları sağlamalarını istemektedir.
Sosyal güvenlik borcu, vergi borcunun olmaması, ihalelerden yasaklanmamış olma, ihaleye girdiği alanda faaliyet gösteriyor olma vb. şartlar bu şartlardandır.
Ayrıca kamu idarelerinin ihtiyaç duydukları tedariği bu konuda uzman olan isteklilerden tedarik etmeleri beklenen bir taleptir. Bir nevi olarak işin ustasından söz konusu tedariğin sağlanması söz konusudur. İşte bu ustalığı istekliler iş deneyim belgeleri ile ispatlamaktadırlar.
Hizmet, mal ve yapım işi ihale uygulama yönetmeliklerindeki düzenlemeler doğrultusunda idareler tarafından isteklilerden mesleki yeterliliklerini kanıtlamak için sunmak zorunda oldukları belgelere iş deneyim belgeleri denilmektedir. Mal ve hizmet alım ihalelerinde iş bitirme; yapım işi ihalelerinde ise iş bitirme, iş yönetme ve iş denetleme gibi belgeler 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda isteklilerden idarelerce talep edilen iş deneyimlerini ispat etmek üzere sunulan belgelerdir. Verilen iş deneyim belgeleri ancak belirli bir süre kullanılabilir. Mal ve hizmet alımlarında bu süre 5 yıl, yapım işlerinde ise 15 yıldır.
YAPIM İŞİ İHALELERİNDE İŞ BİTİRME BELGESİ İSTENİLMEKTE MİDİR?
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda hizmet, mal ve yapım işlerine ilişkin olarak hangi işlerde iş deneyim belgesinin sunulup hangi ihalelerde sunulmayacağına yönelik ayrıntılı bir düzenleme yapmamıştır.
Kamu İhale Kurulu alt mevzuatı düzenlerken ihale süreçlerinde iş deneyim belgesi sunulmasına yönelik olarak hizmet ve mal alım ihalelerinde farklı bir düzenlemeye yer vermiştir.
Şöyle ki; hizmet ve mal alım ihalelerinde istekli firmaların özel sektöre yapmış oldukları işlere ilişkin sözleşme ve faturalar iş deneyim belgesi yerine geçebilirken; yapım işleri ihaleleri uygulama yönetmeliğinin 30. Maddesinde yapım işlerinde iş deneyim belgesinin istenilmesi zorunlu tutulmuştur.
Bu kapsamda 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında ihalesi gerçekleştirilen yapım işine teklif verecek isteklilerin iş deneyim belgesi sunmaları gerekmektedir.
İstekliler iş deneyim belgesi olarak, yurt içinde veya yurt dışında, kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme kapsamında gerçekleştirdikleri, ihale konusu iş veya benzer işlerdeki deneyimlerini gösterebilirler.
İstekli firmalar tarafından iş deneyim belgesi olarak “Yüklenici İş Bitirme, Alt Yüklenici İş Bitirme, İş Durum, İş Denetleme, İş Yönetme” belgelerini sunabilirler. İş deneyim belgelerinin düzenlenme koşulları ve yöntemleri Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin Beşinci Bölümün de detaylı biçimde anlatılmıştır.
Yapım işi ihalesine katılacak olan isteklilerin aşağıdaki belgelerden bir tanesini iş deneyim olarak sunmaları zorunludur.
Geçici kabulü yapılmış işlerde, “yüklenici iş bitirme belgesi”,
Devam eden işlerde; işin, ilk sözleşme bedelinin tamamlanması ve gerçekleşme oranının toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşarak kusursuz olarak gerçekleştirilmesi halinde, “yüklenici iş durum belgesi”,
İş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşlara taahhütte bulunan yükleniciye karşı bedel içeren bir sözleşme ile taahhüt edilen iş bölümünün tamamen bitirilmesi ve söz konusu iş kısmının idare tarafından kısmı kabulünün yapılması veya asıl sözleşmeye ilişkin işin geçici kabulünün yapılması şartıyla “alt yüklenici iş bitirme belgesi”,
Geçici kabulü yapılmış işlerde, ilk sözleşme bedelinin en az % 80’i oranında denetleme ve yönetme görevinde bulunan mimar veya mühendislere “iş denetleme belgesi” veya “iş yönetme belgesi”,
Devam eden işlerde; işin, ilk sözleşme bedelinin tamamlanması ve gerçekleşme oranının toplam sözleşme bedelinin en az % 80’ine ulaşarak kusursuz olarak gerçekleştirilmesi halinde, ilk sözleşme bedelinin en az % 80’i oranında denetleme ve yönetme görevinde bulunan mimar veya mühendislere “iş denetleme belgesi” veya “iş yönetme belgesi”,
ÖRNEK BİR İHALEDE İŞ DENEYİMİN AÇIKLANMASI
İş deneyim belgesinin daha iyi anlaşılabilmesi için önümüzdeki günlerde gerçekleşecek bir ihale için örnek verilmiştir.
2018/648444 İhale Kayıt Numaralı “Saray İlçesi Örenburç Mahallesi 8 Derslikli İlköğretim Okulu + Foseptik Ve Çevre Düzenleme Yapım İşi” ihalesi 18.02.2019 tarihinde gerçekleşecektir. Bu ihalenin ilanında iş deneyim belgesi ile ilgili düzenleme aşağıdaki gibidir:
“4.3. Mesleki ve Teknik yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler:
4.3.1. İş deneyim belgeleri:
Son on beş yıl içinde bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ve teklif edilen bedelin % 50 oranından az olmamak üzere ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin iş deneyimini gösteren belgeler.”
İhale ilanındaki düzenleme uyarınca eğer ihaleye katılmak isteniliyorsa teklif edeceği bedelin en az yüzde 50’si oranında iş deneyimi gösteren belgesi olması gerekmektedir.
Eğer ihaleye 4milyon TL tutarında bir teklif verilecekse; en az 2 milyon TL tutarında iş deneyim belgesinin ihalede sunulması gerekmektedir.
YAPIM İŞİ İHALELERİNDE İŞ BİTİRME YERİNE GEÇEN BELGE: DİPLOMA