Ahmet DARBAZ

1) Giriş

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 79. maddesine göre belediyeler ve belediyelere bağlı müesseselerden istenecek her türlü kayıt suretleriyle gayrimenkullerle ilgili harita plan ve krokilerin suretleri, kayıt ve suret harcına tabidir.

Aynı Kanun’un 80. maddesine göre; a) Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde İmar Kanununa göre ilk kez yapılan veya istek üzerine gerçekleştirilen müteakip parselasyon işlemleri “parselasyon harcına” (teşvik belgesini haiz organize sanayi bölgeleri hariç olmak üzere), b) Verilecek ifraz ve tevhit kararları “ifraz ve tevhit harcına”, c) Proje tasdik işlemleri “plan ve proje tasdik harcına”, d) Zemin ve yol kanal açma izni verilmesi, yapım ve yıkım artığı malzeme ile toprak kazısının taşınması için belediyelerce yer gösterilmesi ve bu yerlerin tesviyesi “zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcına”, e) Yapı kullanma izni verilmesi işleri “yapı kullanma izni harcına” tabidir.

Aynı Kanunun ek 1. maddesine göre belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde inşa edilecek yapılar için her türlü inşaat ruhsatı veya tadilat ruhsatı verilmesinde bina inşaat harcının alınması gerekir.

İşte bu maddeler kapsamında alınan harçlara imar harçları denilmektedir. Bu çalışmamızda imar harçlarıyla ilgili ortak hususlar izah edilmeye çalışılacaktır. Bu kapsamda ilk olarak imar harçlarının türleri, sonra bunların nasıl hesaplanacağı ve tahsil edileceği, sonrasında ise diğer hususlar izah edilecektir.

2) İmar Harçlarının Türleri Nelerdir?

İmar harçları; bina inşaat harcı, ifraz-tevhit harcı, iskân harcı, plan-proje tasdik harcı, kayıt ve suret harcı, zemin açma ve toprak hafriyat harcı olarak sıralanır.

2.1) Bina İnşaat Harcı

Bunlardan bina inşaat harcı, Belediye Gelirleri Kanununun ek 1. maddesine göre alınır. Bu maddeye göre, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde inşa edilecek yapılar için her türlü inşaat ruhsatı veya tadilat ruhsatı verilmesinde bina inşaat harcının alınması gerekir.

Konut veya işyerlerinin kullanılış tarzlarının değiştirilmesi (konutun işyerine veya harca tabi olmayan işyerinin harca tabi işyerine dönüştürülmesi) halinde de bu değişiklik tadilat sayılarak ek harca tabi tutulur. Örneğin, konut olarak inşa edilen ve bu nedenle bina inşaat harcı konut olarak alınan, ancak sonradan işyerine çevrilen yapı için tadilat esnasında konut ile işyeri harcı arasındaki fark kadar ilave harç alınması gerekir.

2.2) İfraz ve Tevhit Harcı

Belediye encümeni tarafından verilecek ayırma ve birleştirme (ifraz ve tevhit) kararları “ifraz ve tevhit” harcına tabidir. Bu işlem için alınan harca ifraz/tevhit harcı denir.

Yola ve yeşil alana terk amacıyla taşınmaz malikinin /maliklerinin istemi üzerine yapılan ifraz/tevhit işlemlerinin de harca tabi olduğunu düşünüyorum. Çünkü burada sadece bedelsiz yola terk işlemi değil, aynı zamanda malikin imar parseline kavuşmasını sağlayan bir ifraz/tevhit işlemi de vardır.

Buna karşın, imar yolunun veya parkın/yeşil alanın sonradan genişletilmesi nedeniyle kamulaştırma amaçlı olarak yapılacak ifrazlarda harç alınmaması gerektiği kanaatindeyim. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 29. maddesinde, "10 uncu madde uyarınca mahkeme heyetinin harcırahları, 15 inci madde uyarınca mahkemece oluşturulan bilirkişilerin ve keşifte dinlenilen muhtarın mahkemece takdir edilecek ücretleri ile, tapu harçları ve bu Kanunun gerektirdiği diğer giderler kamulaştırmayı yapan idarece ödenir." hükmüne yer verilmiştir. Bu hükme paralel olarak, kamulaştırma işleminin ifraz gerektirmesi durumunda ifraz dosyasının encümen tarafından onayı nedeniyle taşınmaz malikinden ifraz/tevhit harcı alınmaması gerektiğini düşünüyorum.

2.3) İskan (Yapı Kullanma) İzni Harcı