Ertan AYDOĞAN

1. Giriş

Yürürlükteki mevzuat kapsamında, usul düzenlemelerine uygun şekilde tevsik edilmeyen giderlerin ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün değildir. Ancak bu durumun istisnası 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 40’ıncı maddesinde yer almaktadır. Anılan düzenleme uyarınca, bazı giderlerin Vergi Usul Kanununun ilgili hükümlerine göre tevsik edilemediği hallerde de ticari kazancın tespitinde indirimine müsaade edilmiştir.

Belge ile tevsik edilmemesine rağmen matrah tespitinden dikkate alınan unsurlar götürü gider olarak adlandırılmaktadır. Danıştay 3. Dairesinin Esas No: 2014/850, Karar No: 2015/10056 sayılı kararında; davacı şirket yetkililerinin, ihracat faaliyetleri kapsamında yurt dışında belgesiz ya da belgesi temin edilemeyen bir harcamanın bulunmadığı hususundaki ikrar ve beyanı karşısında, şirket tüzel kişiliğinin götürü gider indiriminden faydalanmasının mümkün olmadığı hakkında hüküm verilmiştir. Bu çalışmada, götürü gider indirimine uygun olarak söz konusu mahkeme kararının incelemesi yapılacaktır.

2. İhracat Faaliyetleri Kapsamında Belgesi Temin Edilemeyen Harcamalar

Türk Vergi Sistemi’nde gelir, gerçek ve safi tutarı ile nazara alınır. Mükellefler faaliyetleri sırasında katlandıkları giderleri belli şartlar çerçevesinde hâsılatlarından indirebilirler. Bir giderin indiriminin kabul edilebilmesi için, vergi kanunlarında belirtilen haller müstesna kalmak üzere, tevsik edici bir belgeye dayanması gerekmektedir.(1) 193 sayılı Kanunun 40’ıncı maddesinde safi kazancın tespit edilebilmesi için indirilebilecek giderler düzenlenmiştir.

Anılan Kanunun40/1’nci maddesinin parantez içi hükmü ile ihracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj, teknik hizmetler ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükelleflerin belgeli giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilme imkânı tanınmıştır. Bu hüküm, bazı giderlerin 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ilgili hükümlerine göre belgelendirilemediği hallerde de ticari kazancın tespitinde indirimine olanak tanınması yani belgesiz gider kaydı olanağıdır. Götürü gider uygulaması olarak adlandırılan bu düzenleme yurt dışındaki bazı gerçek giderlerin belgelendirilemediğinin kabulüne dayanmaktadır.(2) Götürü gider uygulamasından;

• İhracat,

• Yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve teknik, hizmetler,

• Taşımacılık,

Faaliyetinde bulunan, dar mükellefiyet esasında, vergilendirilenler de dahil olmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabileceklerdir.

Kanun maddesine bakıldığında, binde beş nispetindeki indirim hakkının ihracatçılara herhangi bir şarta bağlanmaksızın verildiği görülmektedir. Ancak Vergi İdaresine göre götürü gider hesaplanabilmesi için harcamanın yapılmış ve işletmenin malvarlığında bir azalma meydana gelmiş olması gerekir. Karşıt görüşe göre ise “götürü” kelimesinin manası gereği bu indirim hakkı, yasaların izin verdiği nispette herhangi bir belge şartı aranmaksızın kullanılması gereken bir haktır. Bu aşamada mükelleflerin ihracatla ilgili bir harcamaya maruz kalındığını, bunun işletmenin malvarlığında azalmaya yol açtığını ispat etme ya da tevsik etme gibi bir yükümlülüğü söz konusu değildir.(3)

İhracat, 22.12.2005 tarih ve 95/7623 sayılı BKK ile yürürlüğe giren İhracat Rejimi Kararı ve bu karara dayalı olarak çıkarılan İhracat Yönetmeliği ve ilgili tebliğler çerçevesinde yapılmaktadır. Söz konusu mevzuata göre götürü gider uygulamasına konu olabilecek; “KKTC’ne yapılan Türk Lirası ihracat, özellik arz etmeyen ihracat, offset, takas yoluyla yapılan ihracat, bağlı muamele yoluyla yapılan ihracat, yurtdışı fuar ve sergilere katılım, kayda bağlı ihracat, ithal edilmiş mal ihracatı, ticari kiralama yoluyla ihracat, mahrece iade, peşin bedelli ihracat, posta yoluyla ticari mal gönderilmesi, yurtdışındaki alıcılara yapılan hizmet satışları, serbest ihracat, kredili ihracat, konsinye şeklinde yapılan ihracat, prefinansman yoluyla yapılan ihracat, bedelli ticari numune ihracatı, serbest bölgelere yapılan ihracat, sınır ve kıyı ticareti yoluyla yapılan ihracat, yurt dışında ortak olunan firmalara ayni sermaye olarak mal gönderilmesi şeklinde yapılan ihracat, müteahhitlerin yurt dışındaki şantiyelerine, şube, büro, temsilcilik ve acentelik gibi yerlere mal gönderilmesindeki ihracat, geçici kabul rejimi çerçevesinde ithal edilen, ham ve yarı mamul maddelerin Türkiye’de bir işlem gördükten sonraki ihracı,” götürü gider hesabında hasılat olarak dikkate alınabilecektir.(4)

3. İhracat Faaliyetleri Kapsamında Belgesi Temin Edilemeyen Harcamaların İspatı

Danıştay 3. Dairesinin Esas No: 2014/850, Karar No: 2015/10056 sayılı kararında; Davacı şirket yetkililerinin, ihracat faaliyetleri kapsamında yurt dışında belgesiz ya da belgesi temin edilemeyen bir harcamanın bulunmadığı hususundaki ikrar ve beyanı karşısında, şirket tüzel kişiliğinin götürü gider indiriminden faydalanmasının mümkün olmadığına karar verilmiştir. Söz konusu mahkeme kararı metnine göre;