Vakkas DEMİR

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhaleye Katılımda Yeterlilik Kuralları” başlıklı 10. maddesinin dördüncü fıkrasının (c) bendinde, Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olan isteklilerin ihale dışında bırakılacağı hükme bağlanmıştır.

28.03.2007 tarihli ve 5615 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 23. maddesinde; “… Kurum, dördüncü fıkranın; (c) bendi ile ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının uygun görüşünü alarak sosyal güvenlik prim borcunun kapsamı ve tutarını; …belirlemeye yetkilidir.” hükümleri bulunmaktadır.

Kanun maddesindeki bu değişikliğe ilave olarak 14.08.2007 tarih ve 26613 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan uygulama yönetmeliklerinin “ihale dışı bırakılma” başlıklı maddelerinde de değişiklik yapılmış, yapılan bu değişiklikle Türkiye’de kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcunun kapsamı ve tutarının Kamu İhale Genel Tebliği’nde belirleneceği belirtilmiştir. Bu değişiklikler 22.08.2009 tarihli ve 27327 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu İhale Tebliği’nde yer almıştır.

SGK’dan; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu gereğince ihalelere katılmak üzere, ihale konusu olmayan işlerle ilgili borcu yoktur belgesi almak üzere, hak ediş ödemesine ve kesin teminatın iadesine esas olmak üzere, yapı kullanma izin belgesinin alınmasına esas olmak üzere, Devlet yardımı, teşvik ve desteklerden yararlanmak amacıyla, prim borçlarının KDV iade alacağından mahsubu suretiyle ödenmesinde, 1 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği uyarınca, “Onaylanmış Kişi Statü Belgesi” almak amacıyla, “borcu yoktur belgesi” talep edilmektedir.

Üstteki paragrafta sayılan her bir durum için SGK tarafından “borcu yoktur” belgesi verilirken, sorgulanacak borç türleri, kapsama giren borç türleri, borçların işyeri bazında mı yoksa işveren bazında Türkiye genelinde mi sorgulanacağı gibi hususlar her bir durum için değişiklik göstermektedir. Bu makalemizde, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre SGK tarafından verilecek borcu yoktur belgesiyle ilgili SGK’nın 02.03.2020 tarih ve 2020/5 sayılı Genelgesi’nde yer alan hususlar doğrultusunda açıklamalarda bulunmaya çalışacağız.

II- KAPSAMA GİREN BORÇ TÜRLERİ VE TUTARLARI

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre SGK tarafından borcu yoktur belgeleri verilirken, isteklinin ihale tarihi itibariyle Türkiye genelindeki borç aslı ve ferileri dikkate alınmaktadır. İhale tarihi işverenler tarafından SGK’ya verdikleri dilekçede yazılmaktadır. Borcu yoktur yazısı verilirken, kapsama giren borç tutarı işverenlerin başvuru dilekçelerinin SGK müdürlüklerine (işyeri dosyasının bulunduğu müdürlük) intikal ettiği tarihe bakılarak değil, dilekçede beyan edilen ihale tarihi esas alınarak belirlenmektedir.

a- İhaleye katılacak istekli 5510 sayılı Kanun’un 4/1-a bendi kapsamında sigortalı çalıştıran tüzel kişiliğe haiz işveren ise; kesinleşmiş sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zamları ile diğer ferilerinin ihale tarihi itibariyle geçerli sigorta primine esas aylık kazancın (SPEK) üst sınırının 3 katını, alt işvereni bulunan işyerlerinde alt işverenlerin sigorta primine esas aylık kazancın (SPEK) üst sınırının 6 katını aşan tutarı kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olarak kabul edilmektedir.

Hesaplamada alt işvereni bulunan işyerlerinde işverenin 3 kata kadar olan borcu ile alt işverenlerin 6 katı kadar olan borcu ayrı ayrı değerlendirilmekte ve bu tutarların altında borç olması durumunda SGK tarafından işverene “borcu yoktur” belgesi verilmektedir.