Necati TORUN

GİRİŞ
Kamu İhale Kurumu’nun 2018 yılı istatistiklerine göre geçtiğimiz yıl içerisinde 220 milyar TL’lik kamu alımı gerçekleşmiştir. Ekonomimiz açısından önemli büyüklüğe ulaşan kamu alımları piyasanın düzenlendiği mevzuat 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’dur. Rakamsal olarak büyüklüğü net olarak ortaya konulamasa da kamuya gelir sağlayan kiralama ve satış ihalelerinin usul ve esaslarının düzenlendiği mevzuatta 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’dur.
Söz konusu ihalelere katılım ve rekabet bir hayli yoğun olduğundan ötürü de sıklıkla hak maduriyetine uğranıldığı iddiası ile ihale süreçlerindeki iş ve işlemler aleyhine başvurularda bulunulmaktadır. Ancak gerek mevzuatın karışıklığı gerekse de başvuru usullerinin tam olarak bilinememesi nedeniyle hakkını aramak isteyenler önemli zorluklar yaşayabilmektedirler.
Bu makalemizde, kamu ihalelerinde hak kaybına uğramamak için dikkat edilmesi gereken hususlar ile ilgili olarak gerekli açıklamalara yer verilecektir.
KAMUYA GELİR GETİREN İHALELERDE BAŞVURU SÜREÇLERİ
Kamu idarelerine gelir getiren ihalelere ilişkin olarak usul ve esaslar 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nda düzenlenmektedir.
Kamu idareleri taşınır ve taşınmaz mallarının kiraya verilmesi, satım, ecrimisil, gayriayni hak tesisi, trampa işlemlerini bu Kanun hükümlerine göre yürütmek zorundadırlar.
Bazen zaman zaman idareciler tarafından olmasa da ihaleye katılmak isteyen istekliler bu Kanun hükümlerinin ortadan kalktığı gibi bir bilgi eksikliğine sahiptirler.
Oysaki 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu halen yürürlüktedir. Bahsetmiş olduğumuz üzere kamu idarelerinin kendilerine gelir getiren işlemlerine ilişkin olarak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu halen yürürlülüktedir.
2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu Kapsamındaki İhalelerde Kamu İhale Kurumu’nun Görev ve Yetkisi Bulunmakta Mıdır?
Kamu İhale Kurumu, yeni ihale Kanunu’muz olan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında Avrupa Birliği sürecinde kurulmuş bulunan bağımsız idari otoritedir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinde Kamu İhale Kurumu “Bu Kanunla verilen görevleri yapmak üzere kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve malî özerkliğe sahip Kamu İhale Kurumu kurulmuştur. Kamu İhale Kurumu, bu Kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak uygulanması konusunda görevli ve yetkilidir.” olarak tanımlanmıştır.
Dolayısıyla Kamu İhale Kurumu sadece 4734 sayılı Kanun kapsamındaki kamu alımlarına ilişkin ihale işlemlerinde görev ve yetkilidir. Gelir getirici iş ve işlemler ile ilgili olarak Kamu İhale Kurumu kendisine gelen başvuruları reddedecektir.
Nitekim Kamu İhale Kurumu’nun 2019/UH.IV-1058 sayılı ve 05.09.2019 tarihli kararında
“Kamu İhale Kurumunun görevi, “4734 sayılı Kanuna göre yapılacak ihaleler” ile ilgili olarak ihalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde idarece yapılan işlemlerde bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığına ilişkin şikâyetleri inceleyerek sonuçlandırmaktır. Dolayısıyla Kurumun 4734 sayılı Kanuna göre yapılmayan ihaleler ile ilgili şikâyetleri inceleyerek sonuçlandırma görevi bulunmamaktadır.
İhale ilanının incelenmesi neticesinde, başvuruya konu ihalenin Kamu İhale Kanunu’na göre yapılmadığı, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri çerçevesinde yapıldığı dolayısıyla başvurunun Kamu İhale Kurumu’nun görev alanına girmediği, bu ihaleye ilişkin olarak yapılan başvuruyu Kurumun inceleme ve sonuçlandırma görevinin bulunmadığı, bu ihalede idarenin kararına karşı yetkili idare mahkemesine başvurulması gerektiği anlaşılmıştır.”
Denilerek ilgili başvuruyu görev yönünden reddetmiştir. Bu nedenle kamu idarelerinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri çerçevesinde kendilerine yapılan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre şikayet başvurularını reddetmeleri gerekmektedir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu Kapsamındaki İhalelerde Başvuru Yeri Neresidir?
İhale işlemlerinin hepsi yani sözleşme imzalanan süreye kadar ki ihale ilanı, ihale kararı vb hususların hepsi idari işlemlerdir. Anayasa’mızın 125’nci madde hükmü doğrultusunda “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.” Sonuç olarak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu çerçevesinde gerçekleştirilen iş ve işlemler için hak ihlali iddiasında bulunacakların başvurucakları merci idare mahkemeleridir.
KAMUNUN BÜTÇESİNDEN GERÇEKLEŞTİRDİĞİ GİDERİN VAROLDUĞU İHALELERDE BAŞVURU SÜREÇLERİ
Kamu idarelerinin bütçelerinden gider gerçekleştirerek yani kamu kaynakları ile gerçekleştirilen yapım, hizmet ve mal alımlarına yönelik usul ve esaslarda 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda yer almaktadır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu Çerçevesinde Başvuru Süreçleri Nelerdir?